Διάφορα

Έργο Δημήτρη Σκουρτέλη.
O Άγιος Αυτοκράτωρ Ιωάννης ο Βατάτζης (1222-1254) και ο Άγιος Αλέξανδρος Νέφσκι (1220 - 1263)είναι δυο ηγέτες που σημάδεψαν την Ιστορία των πατρίδων τους. Το Βυζάντιο και η Ρωσία βρίσκονταν σε διπλή κατοχή, Σταυροφόρων και Ασιατών επιδρομέων (Τούρκων και Μογγόλων αντίστοιχα) Ο μεν Βατάτζης, Αυτοκράτωρ της Νίκαιας, έθεσε τις βάσεις για την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης, που ήταν στην κατοχή των
Φράγκων,και που έγινε λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του, ενώ ο Νέφσκι νίκησε τους Γερμανούς Σταυροφόρους στη Μάχη των Πάγων.
Και οι δυο παρέλαβαν τις πατρίδες τους σε διάλυση, και τις παρέδωσαν ισχυρές και αναγεννημένες. Είναι όχι μόνον Άγιοι, υπερασπιστές της Ορθοδοξίας, αλλά και Εθνικοί Ήρωες. Με μια διαφορά. Στη μεν Ρωσία, ο Νέφσκι τιμήθηκε ακόμα και από το κομμουνιστικό καθεστώς, ενώ στην Ελλάδα ο Βατάτζης είναι σχεδόν άγνωστος…
Νομίζω πως έχω την Τιμή και την Ευλογία να είμαι ο πρώτος αγιογράφος που τους παράστησε μαζί, όπως έδρασαν και στην ιστορία
Ο θρύλος λέει πως ο Βατάτζης είναι ο πραγματικός Μαρμαρωμένος Βασιλιάς. Κοίτεται σε ένα μυστικό μέρος στην Πόλη, και κάθε χρόνο το σπαθί του βγαίνει μερικά χιλιοστά παραπάνω από το θηκάρι του, μέχρι που να βγει τελείως –τότε θα είναι η στιγμή που οι Έλληνες θα πάρουν την Πόλη.
Προσωπική μου άποψη όμως, είναι πως η προφητεία αυτή ήδη επαληθεύτηκε, μια που πράγματι, η κατεχόμενη από τους Λατίνους Κωνσταντινούπολη ανακτήθηκε από τους Ελληνες λίγο μετά τον θάνατο του Βατάτζη

-------------------------------------------------------


Είμαστε στον έκτο αι. μ.Χ., κατά τους ατέλειωτους Ελληνοπερσικούς πολέμους. 
Ο Νέος Ελληνισμός χαράζει, και τα πρώτα στοιχεία είναι αδιάσειστα. 
Αλλά, παράλληλα, εντοπίζουμε μια πρωτότυπη μέθοδο τοιχομαχίας.

Μια βυζαντινή ασπίδα.
Εργο Δημήτρη Σκουρτέλη


Ο Ζαφείρης ανεβαίνει στο τείχος του κάστρου του Μαζαρού μπήγοντας πασσάλους στους αρμούς των πετρών. 
Οι Πέρσες τον ρίχνουν κάτω αλλά τον σώζουν οι δικοί μας μειώνοντας την πτώση με πλέγμα ασπίδων. 
(μια πρωτότυπη χρήση της ασπίδας, ομολογώ, στη οποία προφανώς οι Βυζαντινοί ήταν εκπαιδευμένοι, όπως φαίνεται) 
Τελικά τα καταφέρνει, και το φρούριο καταλαμβάνεται. Μα πιο πολύτιμο από την πρωτότυπη τακτική, είναι το νεοελληνικό όνομα του ήρωα. Ζαφείρης. 

«Στρατιώτης τις Σαπφείρης ονόματι σκόλοπας τεχνουργήσας, και κατά τας αρμογάς των λίθων τούτους πηγνύων, την άνοδον εποιήσατο. Ως δε επέβη εκείνος τη στεφάνη του τείχους, Πέρσης ανήρ τούτον εξώθησεν. Πίπτει ουν ο Σαπφείρης κάτω, και υποδέχονται αυτόν οι Ρωμαίοι ταις ασπίσιν. Και αύθις του έργου κατατολμά, και πάλιν εξωθείται του οχυρώματος. Πάλιν δε οι Ρωμαίοι ταις ασπίσιν αυτόν υποδέχονται, και πάλιν προς την επιβουλήν ενεχείρησεν. Επί δε τη κεφαλή του τείχους γενόμενος, τον Πέρσην απέτεμεν. Είτα την κεφαλήν υπατεύσας, Ρωμαίους θάρσους ενέπλησεν. Και πολλών μιμηθέντων τον αριστέα, και δια των πασσάλων επιβάντων του τείχους, παραδίδοται Ρωμαίοις το φρούριον»
Θεοφάνης


------------------------------------


Γεώργιος Γεωργάς
Βυζαντινή πολεμική τέχνη, σε Γερμανικό εγχειρίδιο μάχης του μεσαίωνα

http://medievalswordmanship.wordpress.com/2013/07/22/%CE%B2%CF%85%CE%B6%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%AE-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%84%CE%AD%CF%87%CE%BD%CE%B7-%CF%83%CE%B5-%CE%B3%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA/




Tου Γεώργιου Ε. Γεωργά
O Στύγιος Πλούτωνας δεν τόλμησε να επιχειρήσει, αυτό που τόλμησαν να κάνουν ένας άμυαλος μοναχός και   μια απατηλή γριά γυναίκα.
Εδώ καταγράφεται, πως γενικά όλοι οι ξιφομάχοι  ή όλοι οι άντρες που κρατούν ένα σπαθί στο χέρι, ακόμα κι αν αγνοούν τη τέχνη της ξιφασκίας, να χρησιμοποιούν αυτές τις επτά θέσεις φυλάξεως, που μπορούν να περιγραφούν σε επτά στίχους:
‘Επτά θέσεις φύλαξης υπάρχουν, η πρώτη κάτω από το χέρι, στο δεξιό ώμο δίνετε η δεύτερη, στον αριστερό η Τρίτη, πάνω από το κεφάλι δίνετε η Τετάρτη, στη δεξιά πλευρά η Πέμπτη, στο στήθος δίνετε η έκτη και τέλος έχουμε αυτή που ονομάζετε langort.’

                                                                                                                                                                                                                         Από το εγχειρίδιο MS I.33


Το βιβλίο
Οι παραπάνω στίχοι ανήκουν σε ένα από τα   αρχαιότερα εικονογραφημένα βιβλία μάχης, που ονομάζεται ‘Το βιβλίο μάχης τηςWalpurgis’ ή αλλιώς MS I.33. Στο βιβλίο αυτό,  ο συγγραφέας δίνει οδηγίες για το πώς πρέπει να ξιφομαχούν δυο μονομάχοι που δεν  φορούν πανοπλίες , χρησιμοποιώντας σπαθί και μικρή ασπίδα τύπουbuckler. Οι μονομάχοι που εικονίζονται  στο βιβλίο μάχης είναι ένας μοναχός και ένας σπουδαστής ή μαθητής. Ενώ στις τελευταίες δυο σελίδες του βιβλίου εικονίζονται ως μονομάχοι ο ίδιος μοναχός και μια γυναίκα που ονομάζεται Αγία Walpurga.  Από αυτές τις εικονογραφήσεις μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το βιβλίο δεν προορίζονταν για  να το μελετήσουν ιππότες, αλλά μάλλον ήταν εγχειρίδιο πολεμικής τέχνης για ανθρώπους που δεν ήταν ενταγμένοι στη τάξη των ιπποτών.
Ποιος όμως ήταν ο μυστηριώδες συγγραφέας του εγχειριδίου αυτού; Ο συγγραφέας λέγεται ότι ήταν ο αδελφός Lutegerus που μάλλον είναι η λατινική εκδοχή του Γερμανικού ονόματος Liutger. Ο Lutegerus ήταν ιερέας όπου σε αυτόν χρεώνετε η συγγραφή του βιβλίου αυτού το 14οαιώνα. Το βιβλίο είναι γραμμένο σε άσχημα εκκλησιαστικά Λατινικά ωστόσο, από τη γραφή  φαίνεται ότι ο ιερέας το αντέγραψε από παλαιότερη πηγή, που ακόμα δεν έχει βρεθεί. Επίσης δε φαίνεται ο συγγραφέας του εγχειριδίου να είναι και ο εικονογράφος. Κανείς δε ξέρει ποιος το εικονογράφησε. Η εικονογράφηση δε μπορούμε να πούμε ότι είναι από τις καλύτερες του είδους της. Ο εικονογράφος έχει δώσει σημασία πιο πολύ στο ρουχισμό, παρά στη σωστή θέση του σώματος της καρικατούρας. Αυτό έχει κάποια λογική γιατί όλοι οι καλλιτέχνες της εποχής αυτής δεν αναπαριστούσαν τις τρεις διαστάσεις στο χαρτί. Με αποτέλεσμα να μη μπορεί εύκολα ο παρατηρητής να καταλάβει τη σωστή θέση του σώματος της καρικατούρας.
Επίσης πρέπει να υπογραμμίσουμε, ότι  οι τεχνικές που περιγράφει ο Lutegerus,  δεν θα λέγαμε ότι ανήκουν στη Γερμανική σχολή σπαθασκίας, αλλά σε κάποια αρχαιότερη και σαφώς μακροβιότερης που χάνονταν στις ομίχλες των αιώνων. Στην αρχαιότερη αυτοκρατορία της Ευρώπης. Την Ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία.
Η έρευνα
 Πρώτος ο  Jeffrey Forgeng παρατήρησε ότι το συγκεκριμένο στυλ του MS  I.33 είναι διαφορετικό από τα άλλα εγχειρίδια μάχης που καταγράφουν τη μάχη με σπαθί και buckler της ίδιας χρονικής περιόδου. Δηλαδή του 14ου αιώνα. Εδώ πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι οι Γερμανοί έχουν μακρά παράδοση στο στυλ αυτό και μάλιστα λέγετε στους κύκλους ότι το στυλ του σπαθιού και της buckler ασπίδας είναι καθαρά Γερμανικό που το υιοθέτησαν  και άλλοι λαοί αργότερα. Το στυλ όμως του MS I.33 είναι διαφορετικό από τις άλλες οδηγίες που υπάρχουν σε μεταγενέστερα εγχειρίδια. Όσοι ασχολούνται με το συγκεκριμένο εγχειρίδιο MS I.33 λένε ότι είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα μάχης του 14ου αιώνα. Όμως αυτό απέχει λίγο από την αλήθεια.
Αν μελετήσει κάποιος προσεκτικά το εγχειρίδιο, θα παρατηρήσει ότι είναι αρκετά λεπτομερές στη περιγραφή των στόχων των επιθέσεων.  Θα δούμε λοιπόν ότι δεν έχει χτυπήματα στο κορμό αλλά ούτε σε χαμηλότερους στόχους, ενώ οι επιθέσεις που έχουν ως στόχο τα χέρια του αντιπάλου είναι μετρημένες στα δάχτυλα. Επίσης οι βασικές επιθέσεις με χτύπημα από τη δεύτερη, τρίτη, τέταρτη και πέμπτη θέση φυλάξεως (του συγκεκριμένου εγχειρίδιου)  δεν αναφέρονται. Υπάρχουν μόνο μερικά ανοιχτά κοψίματα. Ο μελετητής θα μπορέσει επίσης να διαπιστώσει το εξής παράξενο. Είναι οφθαλμοφανές ότι ο κύριος στόχος είναι το κεφάλι και θα έπρεπε να έχει πολλές κινήσεις που έχουν ως στόχο αυτό. Στο MS I.33 όμως το κεφάλι μπορεί να είναι ο στόχος, όμως οι επιθέσεις σε αυτό, εκτελούνται σε πολύ κοντινό τόξο και πολύ συχνά από κάτω προς τα πάνω, ενώ θα παρατηρήσει ότι δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου χτυπήματα από πάνω προς τα κάτω. Σημαντική παρατήρηση είναι ότι περιγράφει  δεσμεύσεις που καταλήγουν σε αρπαγές και αφοπλισμό του αντιπάλου όπου δηλώνουν και το τέλος της συμπλοκής.
Ιταλική πανοπλία του 14ου αιώνα. Όποιος μελετήσει το MS I.33 θα καταλάβει ότι οι τεχνικές που περιγράφει δεν μπορούν να εφαρμοστούν σε πολεμιστές που φορούν τέτοιου τύπου πανοπλία.
Ιταλική πανοπλία του 14ου αιώνα. Όποιος μελετήσει το MS I.33 θα καταλάβει ότι οι τεχνικές που περιγράφει δεν μπορούν να εφαρμοστούν σε πολεμιστές που φορούν τέτοιου τύπου πανοπλία.
Όσα χτυπήματα αναγράφονται στο εγχειρίδιο, θα λέγαμε ότι είναι ‘πολιτισμένα’ ή ‘εξευγενισμένα’ που δεν θα προκαλούσαν μόνιμη βλάβη στον ηττημένο, μιας και ο στόχος είναι ο αφοπλισμός του αντιπάλου. Επίσης καταλαβαίνουμε ότι τα χτυπήματα που δίνονται από το εγχειρίδιο είναι σχεδόν άχρηστα αν έχουν ως αντίπαλο ένα αρματωμένο πολεμιστή με πανοπλία της εποχής του 14ου αιώνα.
  Συνεπώς μπορούμε να καταλάβουμε ότι το ‘Το βιβλίο μάχης τηςWalpurgis’ είναι ένα στυλ φτιαγμένο από ευγενικούς ανθρώπους και σε γενικές γραμμές περιγράφουν μια μη θανάσιμη αλλά πολύ πονηρή για τον αντίπαλο, πολεμική τέχνη. Αν  πάλι υποθέσουμε ότι οι τεχνικές που περιγράφει είναι θανάσιμες για τον αντίπαλο, τότε θα πρέπει να ανήκουν σε άλλη εποχή, όπου οι πανοπλίες ήταν πολύ διαφορετικές από αυτές του 14ου αιώνα.
    Κοντολογίς είναι ένα εγχειρίδιο μονομαχίας για πολιτισμένους ανθρώπους και ενώ γράφτηκε το 14ο αιώνα, σίγουρα δεν γεννήθηκε εκείνη την εποχή. Τότε από πού προέρχονται αυτές οι τεχνικές;
  Ας πάμε όμως στο πυρήνα της πολεμικής σκέψης. Οι αρχές της πολεμικής πειθαρχίας τις βρίσκουμε  στο πόλεμο. Στο πόλεμο, ο στόχος είναι να βγάλει κάποιος εκτός μάχης τον αντίπαλο του, όσο πιο γρήγορα γίνεται κι ενεργώντας κατάλληλα, ανάλογα με τι αμυντικό εξοπλισμό κατέχει ο αντίπαλος.
Η πρώιμη μεσαιωνική τέχνη δεν έχει καμία λεπτομερές  απεικόνιση πολεμιστών και τεχνικών μάχης σαν κι αυτές που συναντούμε στα εγχειρίδια μάχης τον 14ο αιώνα και μετά, που είναι πολύ λεπτομερές. Ίσος αυτό να σύμβαινε γιατί αυτοί που δημιουργούσαν τα έργα τέχνης της εποχής αυτής να ήταν και προστατευώμενοι κάποιων αρχόντων και ιπποτών. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να δημιουργούν έργα τέχνης που θα ευχαριστούσαν τους προστάτες τους. Για αυτό και έχουμε πολλά μεσαιωνικά κειμήλια που δείχνουν για παράδειγμα, αρματωμένους Νορμανδούς ιππότες να εφορμούν γενναία ενάντια στους εχθρούς τους οπλισμένους με μεγάλες ασπίδες και βαριά σπαθιά. Όμως αυτές οι απεικονίσεις  που ήταν πολύ διαδεδομένες στο Δυτικό κόσμο, απέχουν πολύ από τα λεπτομερές εγχειρίδια μάχης του ύστερου μεσαίωνα που καταγράφουν και τη παραμικρή λεπτομέρεια.
  Κοιτώντας όμως Ανατολικά, μπορούμε να βρούμε πηγές που αλλάζουν το όλο σκηνικό δραματικά.  Από τον 10ο έως και τον 12ο αιώνα, η αυτοκρατορία των Ρωμαίων της ανατολής (Βυζαντινή) είχε μεγάλη ανάπτυξη σε μια ιδιαίτερη τέχνη. Υπήρχαν τεχνίτες που κατασκεύαζαν κιβώτια από ξύλο ή από ελεφαντόδοντο. Τα κιβώτια αυτά που μπορεί να ήταν σκευοθήκες ή οστεοφυλάκια ή κιβώτια φύλαξης πολύτιμων αντικειμένων και είχαν περίτεχνα σκαλίσματα.
  Το κυρίαρχο θέμα των σκαλισμάτων, ήταν οι πολεμικές τέχνες. Μερικά από αυτά είχαν μυθολογική θεματολογία παρμένη από την αρχαία Ελληνική, εικονίζοντας πολεμιστές που πολεμούν ή κυνηγούν μυθικά τέρατα. Ενώ άλλα είχαν Βιβλική θεματολόγια όπως το κιβώτιο του Ιωσήφ, που βρίσκετε στο Μητροπολιτικό μουσείο της Νέας Υόρκης. Σε αυτό για παράδειγμα, υπάρχουν πολεμικές απεικονίσεις σε αντίπαλους στρατούς, ωστόσο υπάρχουν και απεικονίσεις μοναχικών πολεμιστών ή απεικονίσεις που θυμίζουν μονομαχία δυο προμάχων. Αν το παρατηρήσει κάποιος καλά, θα δει ότι οι εικονιζόμενοι πολεμιστές δεν έχουν τη στατική απεικόνιση πολεμιστών σαν αυτή που βλέπουμε σε πολεμικούς αγίους που βρίσκονται σε ναούς, ή σε εικόνες, αλλά αντίθετα βρίσκονται σε θέση φυλάξεως και είναι έτοιμοι για μάχη, ενώ σε άλλες σκηνές φαίνονται καθαρά οι επιθέσεις και οι άμυνες αυτών. Τα όπλα που φέρουν είναι σπαθιά, μικρές ασπίδες τύπου buckler (ναι σωστά διαβάσατε), ενώ σε άλλες οι πολεμιστές εικονίζονται με ακόντια και ασπίδες, ενώ σε άλλες είναι έφιπποι. Θυμίζοντας με αυτό το τρόπο αμυδρά και με μια καλλιτεχνική ασάφεια, τη τέχνη της αγγειογραφίας που συναντάμε στην αρχαία Ελλάδα, οπού και εκεί έχουμε αναπαραστάσεις μαχών.
  Αυτό φυσικά δεν θα έλεγε και κάτι σημαντικό, αφού ο τεχνίτης ήθελε να κάνει αναπαράσταση κάποιας μάχης, το πιο λογικό θα ήταν να σχεδίαζε στο ανάγλυφο του πολεμιστές με τις ανάλογες θέσεις φυλάξεως. Όμως ανατρέπει τα πάντα, όταν παρατηρήσουμε ότι οι θέσεις φυλάξεως των ανάγλυφων είναι σχεδόν (για να μη πω ολόιδιες) ίδιες με τις θέσεις φυλάξεως του MSI.33 διαπιστώνοντας ότι είναι μερικών αιώνων αρχαιότερες των τεχνικών του εγχειριδίου.
Στη φωτογραφία απεικονίζεται χειρόγραφο της Ιλιάδας των αρχών του 6ου αιώνα με σκηνή μάχης Αχαιών και Τρώων. Κοιτάξτε τις θέσεις φύλαξης των δυο αντιμαχόμενων παρατάξεων.
Στη φωτογραφία απεικονίζεται χειρόγραφο της Ιλιάδας των αρχών του 6ου αιώνα με σκηνή μάχης Αχαιών και Τρώων. Κοιτάξτε τις θέσεις φύλαξης των δυο αντιμαχόμενων παρατάξεων.
Η ανάλυση
Εικόνα 1. Έκτη θέση φύλαξης. Από το ερημητήριο του St. Petrsburg.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 1. Έκτη θέση φύλαξης. Από το ερημητήριο του St. Petrsburg.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 2. Έκτη θέση φύλαξης από ΜS I.33 Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson
Εικόνα 2. Έκτη θέση φύλαξης από ΜS I.33 Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson
Όπως γνωρίζουμε, όλοι οι καλλιτέχνες του μεσαίωνα (και όχι μόνο του μεσαίωνα) αντικατόπτριζαν στα έργα  τέχνης τους αυτό που έβλεπαν. Έτσι μας δίνετε η ευκαιρία να μελετήσουμε τα μοντέλα.
Στην εικόνα 1, μπορούμε να δούμε ότι ο πολεμιστής βρίσκεται (σε λίγο χαμηλότερη) έκτη θέση φύλαξης που περιγράφει το MS I.33(Εικόνα 2). Ταυτόχρονα είναι και ίδια με τη κλασική θέση φύλαξης των αρχαίων Ρωμαίων αν αντικαταστήσουμε τη μικρή ασπίδα με τη Ρωμαϊκή και το σπαθί που φέρει ο πολεμιστής με το Ρωμαϊκό gladius.
Η εικόνα 3 και η εικόνα 5 δείχνει τη δεύτερη και τέταρτη θέση φύλαξης αντίστοιχα. Όπου βλέπουμε τρομαχτικές ομοιότητες μεταξύ των εικόνων του εγχειριδίου με των ανάγλυφων.
H μάχη του Δαβίδ με τον Γολιάθ, Αριστούργημα της Πρωτοβυζαντινής τέχνης που προέρχεται από την Κωνσταντινούπολη Metropolitan Museum of Art.
H μάχη του Δαβίδ με τον Γολιάθ, Αριστούργημα της Πρωτοβυζαντινής τέχνης που προέρχεται από την Κωνσταντινούπολη Metropolitan Museum of Art.
Εικόνα 3.Δεύτερη θέση φύλαξης. Από Μητροπολιτικό μουσείο της Νέας Υόρκης έκθεμα Νο. 17.190.237.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 3.Δεύτερη θέση φύλαξης. Από Μητροπολιτικό μουσείο της Νέας Υόρκης έκθεμα Νο. 17.190.237.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 4. Δεύτερη θέση φύλαξης. Από το MS I.33 σελ.1.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 4. Δεύτερη θέση φύλαξης. Από το MS I.33 σελ.1.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 5. Τέταρτη θέση φύλαξης. Βασισμένο από την State Art Gallery, Dresden, έκθεμα Νο 448.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 5. Τέταρτη θέση φύλαξης. Βασισμένο από την State Art Gallery, Dresden, έκθεμα Νο 448.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 6. Τέταρτη θέση φύλαξης. Από το MS I.33 σελ.1.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 6. Τέταρτη θέση φύλαξης. Από το MS I.33 σελ.1.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Φυσικά όπως είπα δεν είναι όλες οι θέσεις φύλαξης ακριβώς ίδιες με το MS I.33. Στην Εικόνα 7, μπορούμε να δούμε μια φύλαξη, η οποία είναι πρόδρομος της φύλαξης με το όνομα ‘Μισή ασπίδα’ (Half  shield ward). Μη ξεχνάμε ότι τα Βυζαντινά εκθέματα είναι παλαιότερα από το Γερμανικό εγχειρίδιο μάχης, με διαφορά δυο περίπου αιώνων, που σημαίνει ότι η συγκεκριμένη πολεμική τέχνη (μικρής ασπίδας και σπαθιού) δεν έμεινε στάσιμη, αλλά εξελίχθηκε ανάλογα με τα μοντέλα της εποχής.
Εικόνα 8.Ο πρόδρομος της φύλαξης ‘Μισή ασπίδα’ όπου η ασπίδα κρατείτε πλησιέστερα στο στήθος. Βασισμένο από το έκθεμα του μουσείου Petit Palais, Paris, έκθεμα Νο O.DUT.1273.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 8.Ο πρόδρομος της φύλαξης ‘Μισή ασπίδα’ όπου η ασπίδα κρατείτε πλησιέστερα στο στήθος. Βασισμένο από το έκθεμα του μουσείου Petit Palais, Paris, έκθεμα Νο O.DUT.1273.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 9. Η Μισή ασπίδα. Από το MS I.33 σελ. 16.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 9. Η Μισή ασπίδα. Από το MS I.33 σελ. 16.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Στην Εικόνα 10 θα παρατηρήσετε μια θέση φύλαξης που θα μπορούσε να είναι μια ψηλότερη εκδοχή της πέμπτης θέσης φύλαξης του εγχειριδίου MS I.33. Εδώ όμως πρέπει να επισημάνω ότι η φύλαξη αυτή του MS I.33  είναι καταστραμμένη. Ωστόσο ομάδα συντηρητών έργων τέχνης, κατάφερε να ανασχεδιάσουν πως περίπου θα πρέπει να ήταν η φύλαξη αυτή, με την χρήση της επιστήμης των ηλεκτρονικών υπολογιστών και ειδικών γραφιστικών προγραμμάτων. Αυτό που βρέθηκε είναι ότι το χέρι που κρατά το  σπαθί θα πρέπει να βρίσκονταν στο πίσω μέρος του σώματος του πολεμιστή.
Τη συγκεκριμένη θέση φύλαξης που o συγγραφέας του MS I.33 την ονομάζει Πέμπτη θέση φύλαξης, τη συναντούμε σε πολλές μεσαιωνικές πηγές, αλλά πιο πολύ τη συναντούμε σε Βυζαντινά ανάγλυφα σε ελεφαντόδοντο, και είναι η πιο διαδεδομένη σκηνή όταν αναπαριστούν μάχες. Αυτό δε πρέπει να μας παραξενεύει καθόλου. Από αυτή τη θέση φύλαξης μπορούν εκτελεστούν τα πιο γρήγορα και πιο δυνατά κοψίματα (αν χρησιμοποιήσουμε τις διδαχές για τη φύλαξη αυτή, του Εγγλέζου ξιφομάχου και πρόμαχου του Αγγλικού στέμματος George Silver. Έχει γράψει τα ‘Παράδοξα της Άμυνας’), καθώς και τα πιο θανατηφόρα τρυπήματα.
Εικόνα 10. Ψηλή Πέμπτη θέση φύλαξης. Βασισμένο από το ερημητήριο του St. Petrsburg. Έκθεμα Νο w20 .Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 10. Ψηλή Πέμπτη θέση φύλαξης. Βασισμένο από το ερημητήριο του St. Petrsburg. Έκθεμα Νο w20 .Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 11. Η πάνω αριστερά θέση φύλαξης είναι η Πέμπτη θέση φύλαξης του MS I.33.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 11. Η πάνω αριστερά θέση φύλαξης είναι η Πέμπτη θέση φύλαξης του MS I.33.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Τα εκθέματα μας μιλούν
Ομολογουμένος, για να βγάλει κανείς συμπέρασμα πως θα εξελίσσονταν μια μονομαχία δυο ξιφομάχων μόνο από τις θέσεις φυλάξεως, χωρίς κάποια άλλη επεξήγηση, είναι κάτι πραγματικά πολύ δύσκολο. Ωστόσο υπάρχουν κι άλλα εκθέματα που μπορεί κάποιος εύκολα να καταλάβει την αμυντική ή την επιθετική χρήση της φύλαξης.
Ας πάρουμε την φύλαξη της Εικόνας 12. Τι παρατηρούμε; Τα χέρια του ξιφομάχου είναι σταυρωτά. Με τη φύλαξη αυτή μπορεί κάποιος να αποκρούσει μια οριζόντια (ή σχεδόν οριζόντια) επίθεση στη μεσαία γραμμή επίθεσης. Η πιο απλή αντεπίθεση που θα μπορούσε να κάνει ο ξιφομάχος αφού έχει αποκρούσει την επίθεση με την ασπίδα φέρνοντας το μπροστινό του πόδι πίσω, είναι να κινήσει την ασπίδα του προς το πρόσωπο του αντιπάλου του και να κατάληξη με ένα χτύπημα ή κόψιμο σαν και αυτό που περιγράφει ο συγγραφέας του MS I.33 στην Εικόνα 13.
Εικόνα 12α. Μια σταυρωτή θέση φύλαξης. Βασισμένο από το έκθεμα του μουσείου Petit Palais, Paris. Νο εκθέματος O.DUT.1273.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 12α. Μια σταυρωτή θέση φύλαξης. Βασισμένο από το έκθεμα του μουσείου Petit Palais, Paris. Νο εκθέματος O.DUT.1273.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 12 β. Σταυρωτή θέση φύλαξης από το MS I.33.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 12 β. Σταυρωτή θέση φύλαξης από το MS I.33.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 13. Από το MS I.33.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 13. Από το MS I.33.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Σε άλλο έκθεμα, όπως αυτό της Εικόνας 14, θα δούμε την αναμέτρηση δυο μονομάχων. Ο ένας φέρει σπαθί και μικρή ασπίδα κι ο άλλος ακόντιο κι ασπίδα. Μπορούμε να αναγνωρίσουμε ότι ο ξιφομάχος έχει τη τέταρτη θέση φύλαξης όπως τη περιγράφει από το MS I.33.  Αν παρατηρήσουμε καλά θα δούμε ότι η τέταρτη θέση φύλαξης που έχει ο ξιφομάχος είναι λίγο διαφορετική. Η ασπίδα του ξιφομάχου είναι πιο κοντά στο σώμα του και δεν την έχει προτεταμένη όπως στην εικόνα 5 που είδαμε παραπάνω, τουναντίον την έχει τοποθετήσει κοντά στο σώμα για να αντιμετωπίσει τη  ταχύτητα και την απόσταση του τρυπήματος του ακοντίου. Ενώ το κέντρο βάρος του δεν είναι πίσω αλλά σχεδόν στο κέντρο.
Εικόνα 14.Αναμέτρηση πολεμιστών. Από το ερημητήριο του St, Petersburg, Εκθεμα. no. w18.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 14.Αναμέτρηση πολεμιστών. Από το ερημητήριο του St, Petersburg, Εκθεμα. no. w18.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Την ίδια διαφορά θα δούμε και σε άλλες αναπαραστάσεις μαχών, όπου οι πολεμιστές έχουν τη θέση των ασπίδων τους κοντά στο σώμα και σε κλειστή θέση φύλαξης. Αυτό μας δίνει αμέσως να καταλάβουμε γιατί υπάρχει αυτή η διαφορά. Στη μάχη, όπως για παράδειγμα στη φάλαγγα, οι ασπίδες πρέπει να είναι κοντά και η μια να καλύπτει την άλλη δημιουργώντας ένα τοίχος ασπίδων. Άρα και η θέση φύλαξης πρέπει να είναι ανάλογη με την ασπίδα κοντά στο σώμα. Τουναντίον όταν πρόκειται για μονομαχία δυο ατόμων τότε υπάρχει ελευθερία κινήσεων και η ασπίδα δεν είναι απαραίτητο να είναι και τόσο κοντά στο σώμα. Για αυτό σε παραστάσεις που δείχνουν κάποια μονομαχία τότε η ασπίδα στη συγκεκριμένη φύλαξη είναι προτεταμένη (αυτό το συναντούμε  και σε μεταγενέστερα εγχειρίδια μάχης που δείχνουν μονομαχίες δυο ατόμων και όχι χρήση αυτών σε μάχη).
Τα εγχειρίδια  των αυτοκρατόρων
Όπως ανάφερα παραπάνω, μόνο από τα ανάγλυφα δύσκολα κάποιος μπορεί να βγάλει σωστά συμπέρασμα για το πώς θα γίνονταν μια αναμέτρηση και αυτό θα μας οδηγούσαν σε λάθος συμπεράσματα. Η ερεύνα όμως δε σταματά σε αυτά.
Όλοι γνωρίζουμε τον αυτοκράτορα του 11ου αιώνα όπου έφερε το ψευδώνυμο ‘Μονομάχος’ Δεν ήταν άλλος απο τον Κωνσταντίνο Θ’.Τα εγχειρίδια που έχουν σωθεί από αυτή την εποχή είναι γραμμένα ή ξαναγραμμένα από παλαιότερα εγχειρίδια αυτοκρατόρων και μας δίνουν εκπληκτικές πληροφορίες.  Παρόλο που η αυτοκρατορία είχε χάσει εκείνη την εποχή αρκετά από τα αρχικά εδάφη της, τα εγχειρίδια μαρτυρούν ότι η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία της ανατολής, διατηρούσε μια σταθερή και αξιόμαχη μιλιταριστική δύναμη στην Ευρώπη. Διατηρώντας τις πονηρές (επιτρέψτε μου να πω) μεθόδους μάχης της αρχαίας Ρώμης που χάρη σε  αυτές κατάφερε να κατακτήσει όλο το γνωστό κόσμο. Οι συγγραφείς (που οι πιο πολλοί ήταν αυτοκράτορες) αυτών των πηγών, προτείνουν στους στρατηγούς ότι για να νικήσουν το πόλεμο πρέπει να έχουν  προσεχτική λογιστική, απρόβλεπτη διοργάνωση των τμημάτων του στρατού  και έξυπνη τακτική, παρομοιάζοντας το πεδίο της μάχης με μια μονομαχία δυο ξιφομάχων! Όπως γράφει ο αυτοκράτορας Λέοντας ο Σοφός στα Τακτικά, παρομοιάζει το κεφάλι σαν το στρατηγό, τα χέρια στο ιππικό και τα πόδια τα πεζά τμήματα.  Ο παραλληλισμός που κάνει ο αυτοκράτορας είναι εκπληκτικός και έχει δίκιο!
Ένας ξιφομάχος για να νικήσει πρέπει να κάνει οικονομία δυνάμεων (προσεχτική λογιστική),  να οργανώνει την άμυνα του και την επίθεση του χωρίς να γίνει προβλέψιμος στον αντίπαλο (απρόβλεπτη διοργάνωση), και να μην αφήνει τίποτα στη τύχη και να παρατηρεί και τη τελευταία λεπτομέρεια χωρίς να παρασύρεται από αυτή, ενώ πρέπει να σκέφτεται πάντα την επόμενη κίνηση για να παγιδέψει τον αντίπαλο του ή να τον αναγκάσει προσπαθώντας να κάνει (ο αντίπαλος) αυτό που έχει βάλει στο μυαλό του ο ξιφομάχος (τακτική).
Όλα αυτά θα λέγαμε χωρίς κανένα ενδοιασμό ότι είναι απόγονοι σκέψεων του Vegetius που βλέπουμε στην armatura. Συνεπώς καταλαβαίνουμε ότι από τα εγχειρίδια των αυτοκρατόρων έχουμε λάβει πολλές πληροφορίες για τον τρόπο σκέψης των Ρωμαίων της ανατολής όσο αφορά το θέμα της μάχης, που όπως είπα αντικατοπτρίζεται και στη μονομαχία δυο ατόμων.
Η αποκάλυψη της Βυζαντινής πολεμικής τέχνης

Όποιος έχει μελετήσει το MS I.33 θα του γεννηθεί σίγουρα η εξής απορία. Γιατί θέτει ο συγγραφέας του βιβλίου αυτού ως πρώτη θέση φυλάξεως τη θέση του χεριού που κρατά το σπαθί να βρίσκετε σταυρωτά κάτω από το χέρι που κράτα τη ασπίδα, ενώ η ασπίδα προτείνετε λίγο μπροστά;
Η απάντηση είναι απλή. Προέρχεται από το στρατό της Ρωμαϊκής ανατολικής αυτοκρατορίας.
Σπαθίον
Σπαθίον
Τα πολεμικά εγχειρίδια σαν αυτά που ανάφερα παραπάνω μας παρέχουν πληροφορίες για δυο ήδη σπαθιών που τα έφεραν οι πολεμιστές της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας της ανατολής. Το πρώτο ήταν  ένα ίσιο δίκοπο μονόχειρο  σπαθί όπου ονομάζονταν σπαθίον και ήταν απόγονος της Ρωμαϊκής σπάθας, που την είχαν υιοθετήσει με τη σειρά τους από τους Κέλτες στη πρώιμη αυτοκρατορική εποχή της αρχαίας Ρώμης. Το δεύτερο ήταν ένα μονόχειρο και  μονόκωπο  κοφτερό κυρτό σπαθί (πρόγονος της σπάθης- sabre) το οποίο ονομάζονταν παραμήριον και το είχαν υιοθετήσει από τους Αβάρους.
Metropolitan Museum of Art, NY,  έκθεμα με πολεμιστές και μυθικές φιγούρες, κατασκευάστηκε στη Κωνσταντινούπολη το 10ο αιώνα μ.Χ. Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Metropolitan Museum of Art, NY, έκθεμα με πολεμιστές και μυθικές φιγούρες, κατασκευάστηκε στη Κωνσταντινούπολη το 10ο αιώνα μ.Χ. Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Το παραμήριο το έφερε ο πολεμιστής  κρεμασμένο από μια ζώνη που στηρίζονταν στον ώμο του ή από μια ζώνη όπου προσδένονταν σε δυο σημεία στην εσωτερική καμπύλη της θήκης του σπαθιού. Με αυτό τον τρόπο κρέμονταν υπό γωνία ερχόμενο σε οριζόντια θέση σε σχέση με  το μηρό του πολεμιστή (από εκεί πήρε και το όνομα του το σπαθί αυτό).
Το σπαθίον φοριόνταν με δυο τρόπους. Ο πρώτος ήταν όπως έφεραν οι λεγεωνάριοι το gladius. Με μια ζώνη η οποία ήταν προσδεμένη σε δυο αντίθετα άκρα της θήκης κάνοντας το σπαθί να  κρέμεται παράλληλα  με το πόδι και σε κάθετη θέση ως προς το έδαφος. Αυτή η μέθοδος ήταν πολύ κοινή στους εφίππους πολεμιστές της αυτοκρατορίας όπως στους Βουκελλάριους( των πρωίμων  αιώνων της αυτοκρατορίας), στους Κατάφρακτους ή Κλιβανάριους αλλά και του ελαφριού ιππικού. Το σπαθί αυτό ήταν ένα από τα βασικά τους επιθετικά όπλα.
Στην εικόνα του Αγίου Μερκούριου φαίνεται το σπαθί τύπου  παραμήριου.
Στην εικόνα του Αγίου Μερκούριου φαίνεται το σπαθί τύπου παραμήριου.
Εδώ θα κάνω μια μικρή παρένθεση για να σας εξηγήσω τι ήταν οι Βουκελλάριοι και οι Κατάφρακτοι που πιθανών να μη γνωρίζεται. Οι Βουκελλάριοι ήταν οι επίλεκτες προσωπικές μονάδες διαφόρων στρατηγών, που ονομάζονταν λατινικά bucellarii. Το όνομα αυτό προέρχεται από τη βουκέλλα, ήταν ένα είδος ψωμιού, ωστόσο η ονομασία τους ετυμολογικά πάει να πει ο ομοτράπεζος. Αυτός δηλαδή, που γευματίζει στο ίδιο τραπέζι με τον αρχηγό του, κάτι που ήταν μεγάλη τιμή την εποχή εκείνη. Ο αριθμός των Βουκελλάριων μερικές φορές ήταν πολύ μεγάλος, για παράδειγμα ο Βελισάριος το 540 μ.Χ. είχε στην κατοχή του 7000 άνδρες. Ο κάθε αρχηγός ήταν υπεύθυνος, για την σίτιση τους, ενώ είχαν τυφλή υποταγή σ’ αυτόν. Ωστόσο δήλωναν τυπικά υποταγή και στον αυτοκράτορα. Σε αντίθεση με τους φοϊδεράτους, αυτό το μισθοφορικό τμήμα είχε πολεμιστές και απ’ τους αυτόχθονες λαούς της αυτοκρατορίας.
Οι δε Κατάφρακτοι ή Κλιβανάριοι ήταν επίλεκτοι λογχοφόροι ιππείς. Το είδος αυτών των πολεμιστών το συνάντησαν αρχικά οι Ρωμαίοι, όταν πολέμησαν εναντίον της Περσικής αυτοκρατορίας και το εισήγαγαν άμεσα στο στρατό τους. Το σώμα αυτό ήταν σε ισχύ, μέχρι το τέλος του 6ου αιώνα μ.Χ. και αναβίωσε και πάλι το 10ο αιώνα μ.Χ. Το όνομα τους υποδηλώνει ακριβώς το πώς ήταν εξοπλισμένοι. Έφεραν βαριές αλυσιδωτές ή φολιδωτές αρματωσιές, ή με ελάσματα και δερμάτινα παραπετάσματα που κάλυπταν στην κυριολεξία όλο το σώμα και το κεφάλι τους, αφήνοντας μόνο δυο ανοίγματα, για τους οφθαλμούς τους, ενώ φορούσαν κιόλας ένα βαρύ κράνος. Ήταν δε εκπαιδευμένοι σε όλα τα αγχέμαχα όπλα της εποχής. Ο αριθμός τους ήταν ολιγάριθμος σε σχέση με τους ιππείς του ελαφρού ιππικού, λόγω του κόστους του εξοπλισμού τους και των αλόγων, που ήταν πιο ογκώδη και καλύπτονταν και αυτά με πανοπλία. Επίσης ήταν εκπαιδευμένοι να πολεμούν και πεζοί, αν αυτό χρειαζόταν.

Ας επιστρέψουμε όμως στα δύο σπαθιά μας. Τα πεζοπόρα τμήματα των πολεμιστών της αυτοκρατορίας, οι λεγόμενοι σκουτάτοι φορούσαν με διαφορετικό τρόπο το σπαθί αυτό. Η θήκη κρέμονταν από δυο λουριά που δένονταν στη μια πλευρά της θήκης και αυτά με τι σειρά τους ενώνονταν στη ζώνη τους. Με αυτό τον τρόπο το σπαθί κρέμονταν σαν το παραμήριο, δηλαδή κρέμονταν οριζόντια. Το όπλο αυτό των σκουτάτων ονομάζονταν ζωστίκιον σπαθίον.
Εικόνα 15. Ο κατάφρακτος φέρει το σπαθιόν το οποίο κρέμεται από τη θήκη κάθετα, ενώ το παραμήριο κρέμεται οριζόντια. Το ζωστίκο σπαθίον κρέμονταν όπως το παραμήριο στη φωτογραφία.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson
Εικόνα 15. Ο κατάφρακτος φέρει το σπαθιόν το οποίο κρέμεται από τη θήκη κάθετα, ενώ το παραμήριο κρέμεται οριζόντια. Το ζωστίκο σπαθίον κρέμονταν όπως το παραμήριο στη φωτογραφία.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Από τη θέση αυτή των όπλων , το παραμήριο και το ζωστίκινο σπαθίονμπορούσε ο ξιφομάχος να τραβήξει το όπλο του με μεγάλη άνεση όταν ξεκινούσε μια μονομαχία ή μια πολεμική συμπλοκή. Μπορούσε ενώ το τραβούσε από τη θήκη να εκτελέσει κόψιμο, χτύπημα ή ακόμα και να αποκρούσει  επίθεση του αντίπαλου του συνδυάζοντας την άμυνα του με τη χρήση της ασπίδας του, με ένα τρόπο που ήταν αδύνατον να εκτελεστεί από τον εξοπλισμό και τα όπλα της Δύσης την εποχή των ιπποτών, δηλαδή τη χρονική περίοδο που έγραψε το βιβλίο MS I .33 o Lutegerus.
Θα παρατηρήσατε ότι η θήκη των δυο Βυζαντινών όπλων είναι θα λέγαμε αρκετά χαμηλά. Τουναντίον η πρώτη θέση φύλαξης του εγχειριδίου μάχης MS I .33 είναι πολύ πιο ψηλά. Αυτό εξηγείτε διότι οι Δυτικοί του πρώιμου Μεσαίωνα έφεραν τα σπαθιά τους κρεμόμενα από ζώνες που πέρναγαν από τους ώμους τους, ή από μια ζώνη που δεν ενώνονταν με το θηκάρι του σπαθιού τους αλλά το έδεναν γύρο από το θηκάρι όπως μπορούμε να δούμε στην εικόνα 16.
Εικόνα 16. Ο Δυτικός τρόπος που έφεραν τα σπαθιά τους οι πολεμιστές στο πρώιμο μεσαίωνα.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Εικόνα 16. Ο Δυτικός τρόπος που έφεραν τα σπαθιά τους οι πολεμιστές στο πρώιμο μεσαίωνα.Από το αρχείο φωτογραφείων του κ. Timothy Dowson.
Οι Δυτικοί με αυτό τον τρόπο κρεμάσματος του σπαθιού τους μπορούσαν να πάρουν τη πρώτη θέση φύλαξης που περιγράφει το εγχειρίδιο, φέροντας το σπαθί ψηλά, όπως ακριβώς δείχνει και το MS I.33 και έχοντας φυσικά τις ίδιες δυνατότητες άμυνας και επίθεσης όπως και με τα δυο Βυζαντινά όπλα.
Τον  14ο αιώνα όμως που γράφτηκε το εγχειρίδιο αυτό, οι πολεμιστές κρεμούσαν τα σπαθιά τους με ένα εντελώς διαφορετικό τρόπο που δεν ήταν τόσο χαλαρός όπως τους προηγούμενους αιώνες. Η θήκη του σπαθιού ήταν πιο σταθερή και δύσκαμπτη, έτσι ήταν αδύνατη η εκτέλεση  τραβήγματος σαν αυτό που εξήγησα πριν. Για να πάρει κάποιος πολεμιστής τη πρώτη θέση φύλαξης του MS I.33  έπρεπε πρώτα να ξιφουλκήσει και μετά να πάρει τη θέση φύλαξης, κάτι που οι Βυζαντινοί δε χρειάζονταν να κάνουν, λόγω του τρόπου που είχαν ζώσει το σπαθί τους.
Το ότι ο Lutegerus επέλεξε αυτή τη θέση φύλαξης ως πρώτη, σημαίνει πολλά. Πάει να πει ότι ήταν σε χρήση πολύ καιρό πριν από τη συγγραφή του βιβλίου του και ήταν  και πολύ χρηστική αφού πολλές μονομαχίες ξεκίναγαν με τα σπαθιά στη θήκη.
Πως η Βυζαντινή οπλομαχία έφτασε στη Γερμανία;

Πως όλα αυτά που σας ανάλυσα περιπλέκουν τη Γερμανία με την αυτοκρατορία των Ρωμαίων της ανατολής; Αυτό είναι και το πιο εύκολο από όλα θα έλεγα. Είναι τρομερό αν αναλογιστεί κανείς ότι οι Γερμανοί που ήταν ο κυριότερος αντίπαλος της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στα χρόνια της αρχαιότητας, άλλαξε εντελώς πορεία και το 10ο αιώνα μ.Χ είχε γίνει ένας από τους πιο ενθουσιώδες πελάτες (με τη καλή έννοια) της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας της ανατολής.
18
Η διπλωματία, η Βυζαντινή τέχνη, η θρησκευτική επιρροή, αλλά και οι μιλιταριστικές επαφές της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας της ανατολής και της Γερμανίας από το 10ο έως τον 12ο αιώνα ήταν τεράστιες. Η κορύφωση αυτών ήταν το 973 μ.Χ. όταν η Θεοφανό, μια αρχόντισσα του Βυζαντίου, έγινε η σύζυγος του Όθωνα του δεύτερου, φέρνοντας τους δυο κόσμους πολύ κοντά και μεταφέροντας τον Ελληνορωμαϊκό πολιτισμό στην αυλή του βασιλέα της Γερμανίας. Εκτός όμως από τα πολιτιστικά αγαθά που έφερε η Θεοφανό με το γάμο της, έφερε και τις τεχνικές μάχης των Ρωμαίων της ανατολής στο βασίλειο του βορά μιας και μαζί της μετανάστευσαν και οι προσωπικοί φρουροί της.
Επίσης για πολλά χρόνια οι Γερμανοί ήταν οι βασικοί μισθοφόροι που υπηρετούσαν τους αυτοκράτορες στους πολέμους που έκαναν με τους εχθρούς της αυτοκρατορίας.
Το 890μ.Χ ο Πέτρος ο οποίος ήταν γιος του Γερμανού βασιλέα βρήκε πολιτικό άσυλο στην αυλή του αυτοκράτορα. Ο αυτοκράτορας του έδωσε το τίτλο του Σπαθάριου και αργότερα έγινε Δομέστικος τωνεξκουβητόρων. Δηλαδή διοικητής των εξκουβητόρων. Εδώ θα κάνω μια μεγάλη παρένθεση για σας εξηγήσω τι ήταν το τάγμα τωνεξκουβητόρων.  Οι εξκουβήτορες δημιουργήθηκαν από τον αυτοκράτορα Λέων τον 1ο το 460μ.Χ και αποτελούνταν από τριακοσίους άντρες. Σε αντίθεση με τα άλλα Τάγματατων Σχολών, η βάση τους ήταν το αυτοκρατορικό παλάτι. Η αποστολές τους ήταν αμιγώς στρατιωτικές, ωστόσο πολλοί επιλέγονταν για να φέρουν εις πέρας ειδικές αποστολές, όπως κατασκοπίας και αποστολές διπλωματίας. Διοικητή τους ήταν ο Κόμης των Εξκουβητόρων, εκλέγονταν από το συμβούλιο των Εξκουβητόρων και έδινε λόγω μόνο στον αυτοκράτορα. Συνήθως ήταν οι συγγενείς του αυτοκράτορα αυτοί που έπαιρναν τη θέση του Κόμη. Από τον 8ο αιώνα και μετά ο διοικητής ονομάζετε Δομέστικος των εξκουβητόρων και οι εξκουβήτορες γίνονται ένα από τα Τάγματα των Θεμάτων. Δεν έχουν το ρόλο της φρουράς του παλατιού, αλλά χρησιμοποιούνται ως επιθετικές μονάδες τους στρατού της αυτοκρατορίας. Το καιρό της εικονομαχίας είχαν ταχτεί υπέρ των εικονομάχων, για αυτό το λόγω η αυτοκράτειρα Ειρήνη τους κατάργησε με συνοπτική διαδικασία. Όταν πέρασε η περίοδος της εικονομαχίας, το Τάγμα επανήλθε στο προσκήνιο. Τελευταία ενεργή αναφορά του Τάγματος ως μάχιμη μονάδα αναφέρετε στην Αλεξιάδα της Άννας Κομνηνής, στη μάχη του Δοιράχιου το 1081μ.Χ. κάτω από τη διοίκηση του Κωνσταντίνου Ώπος. Αυτό δείχνει πως και μη Ρωμαίοι μπορούσαν να ανέβουν ψηλά στην ιεραρχία, εφόσον ο αυτοκράτορας έκανε Δομέστικο ένα πολιτικό εξόριστο, που φυσικά πρωτίστως είχε δώσει όρκο υπακοής στον αυτοκράτορα.
Πολύ αργότερα μια ολόκληρη Γερμανική μονάδα ήταν οι φύλακες της πύλης της Κωνσταντινούπολης, ενώ το καιρό του Αλέξιου Κομνηνού η φρουρά των Βαράγγων ήταν Γερμανοί . Αυτοί ήταν και οι βασικοί του αντίπαλοι μέχρι που πειστήκαν να αλλάξουν στρατόπεδο και να ενταχτούν με τον Αλέξιο Κομνηνό και να γίνουν οι φρουροί του το 1080 μ.Χ. Αυτή ακριβώς τη περίοδο οι δυο λαοί έχουν αρκετά καλές σχέσεις και ανταλλάσουν τις γνώσεις τους στις πολεμικές τέχνες της εποχής. Αυτό φαίνεται και από τον ίδιο τον αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό που πολλές φορές μονομαχούσε με ιππότες της δύσης είτε με κονταρομαχίες, είτε με τη χρήση των σπαθιών. Το αγαπημένο του όπλο ήταν μια ρομφαία όπου με αυτό είχε νικήσει πολλούς ιππότες της δύσης.
Επίσης με την έναρξη των σταυροφοριών και ιδίως στη δεύτερη σταυροφορία που οι περισσότεροι σταυροφόροι ήταν Γερμανοί υπάρχουν μεγάλες επαφές ανάμεσα στους δυο κόσμους. Κοντολογίς όλα αυτά τα χρόνια οι Γερμανοί ιππότες αλλά και οι μισθοφόροι που είχαν επισκεφτεί τη Ελληνική αυτοκρατορία του μεσαίωνα, δεχτήκαν μεγάλες επιρροές από τον τρόπο μάχης και την τέχνη της σπαθασκίας των Βυζαντινών πολεμιστών όπου με τη σειρά τους τη μεταφέρανε στη χώρα τους, τη Γερμανία.
Συμπεράσματα
Στο MS I.33 φαίνεται και σε άλλο σημείο η Βυζαντινή επιρροή. Η μορφή του δάσκαλου των όπλων που έχει δώσει ο συγγραφέας και ο εικονογράφος του βιβλίου,  είναι   ένας ρασοφόρος και όχι ένας ιππότης όπως σε μεταγενέστερα εγχειρίδια!
Εδώ πρέπει να αναγνωρίσουμε τη νοοτροπία των προγόνων μας. Ο στόχος των πολιτών της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ήταν να σώσουν τη ψυχή τους. Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες από πολλούς συγγραφείς της εποχής αυτής και  ιστορικούς, που γράφουν ότι πολλοί οικογενειάρχες, όταν πια είχαν δώσει το καλύτερο εαυτό τους για τη Ρωμαίων πολιτεία, γινόντουσαν μοναχοί στο τέλος της ζωής τους για να σώσουν τη ψυχή τους. Ακόμα και στρατιώτες ή και στελέχη της ανώτερης κοινωνίας όπως  στρατηγοί, αφιερώνονταν στο Θεό. Αυτό το συνηθισμένο για τους Βυζαντινούς φαινόμενο, το  βλέπουμε ακόμα και στο τέλος της αυτοκρατορίας, όπου ο Γεώργιος Φραντζής ο οποίος ήταν πρωτοβεστιάριος του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, εκάρει μοναχός μετά τη πτώση της Πόλης καθώς και η γυναίκα του.  Άρα εύκολα μπορούμε να υποθέσουμε ότι ένας Γερμανός, ο οποίος μετά από μια μακρά πορεία υπηρεσίας στο στρατό της αυτοκρατορίας των Ρωμαίων της ανατολής, ενστερνίστηκε τις συνήθειες των προγόνων μας και με αυτές τις εξωτικές για τη Γερμανία ιδέες πέρασε τις Άλπεις και γύρισε στη πατρίδα που γεννήθηκε.
Αυτό το σενάριο είναι πιο εφικτό και αληθοφανές για πολιτικούς εξόριστους, που βρήκαν άσυλο στην αυτοκρατορία των Ρωμαίων της ανατολής για να σωθούν. Αν υποθέσουμε ότι ακολούθησαν και αυτοί το πρότυπο των Ρωμαίων και έγιναν μοναχοί, τότε με την νέα τους ιδιότητα πολύ πιο εύκολα μπορούσαν να γυρίσουν στη πατρίδα τους. Πόσο μάλλον αν,  ένας πρώην στρατιώτης που εκάρη μοναχός γυρνώντας στη πατρίδα του έφερνε ένα εξωτικό και νεωτεριστικό  για τη πατρίδα του τρόπο μάχης. Φυσικά λόγω της ιδιότητας του  ως μοναχός πέρασε απαρατήρητος μπήκε στο μοναστήρι και εκεί αφού επεξεργάστηκε την πολεμική τέχνη που είχε μάθει στην αυτοκρατορία, τη κατέγραψε και πολύ αργότερα έφτασε στα χέρια του Lutegerus που αντέγραψε το βιβλίο που βρήκε.
Ωστόσο χρειάζεται ακόμα ένας συνδετικός κρίκος  για να πούμε με βεβαιότητα  ότι οι τεχνικές μάχης της πιο μακροβιότερης αυτοκρατορίας της Ευρώπης έχουν δεσμούς με τις τεχνικές μάχης της Γερμανίας. Από την άλλη πλευρά οι έρευνες που έχουν γίνει από ανεξάρτητους ερευνητές όπως ο Timothy Dawson αλλά και από άλλους έδειξαν το αντίθετο και έχουν αποδεχτεί τη θεωρία αυτή, ιδιαιτέρα στην Αμερική. Διότι υπάρχουν οι αποδείξεις στα έργα τέχνης, υπάρχουν οι ιστορικές μαρτυρίες για την επιρροή των δύο λαών, ενώ είναι γνωστός και ο τρόπος σκέψης των Βυζαντινών πολεμιστών μέσο των βιβλίων που μας έχουν αφήσει οι αυτοκράτορες και οι στρατηγοί της εποχής. Έτσι μας   δείχνουν ότι η θεωρία αυτή έχει γερές βάσεις δηλώνοντας ότι οι ρίζες των τεχνικών μονομαχίας του εγχειριδίου MS I.33  είναι Βυζαντινές, που από τεχνικές μάχης μετεξελιχθήκαν με τα χρόνια σε ένα στυλ πολιτισμένης μονομαχίας, κρύβοντας μυστικά αιώνων όσο και η χώρα που γεννήθηκε, δηλαδή η αυτοκρατορίας των Ρωμαίων της ανατολής.
Πηγή:
http://medievalswordmanship.wordpress.com/2013/07/22/%CE%B2%CF%85%CE%B6%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%AE-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%84%CE%AD%CF%87%CE%BD%CE%B7-%CF%83%CE%B5-%CE%B3%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA/

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.