ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΑΚΡΙΤΙΚΑ ΕΠΗ

                                                                                                      

.Τα μαρμαρένια Αλώνια. Η πάλη του Διγενή με τον Χάρο. Πίνακας του Δ. Σκουρτέλη

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΑΚΡΙΤΙΚΑ ΕΠΗ

"Οι τελευταίες έρευνες έδειξαν πως ο Όμηρος άντλησε και από τη λαϊκή παράδοση. Επήρε όχι μόνο λαϊκές ιστορίες, αλλά και λαϊκά εκφραστικά μέσα. Η έρευνα για το θέμα αυτό στηρίχθηκε ιδιαίτερα στα σημερινά ελληνικά δημοτικά τραγούδια." Κομνηνός-Κακριδής.

Έργο Δ. Σκουρτέλη. Απόσπασμα από εικονογράφηση σε συνέχειες.

Από βυζαντινά χειρόγραφα και Δημοτικά τραγούδια έφτασε ως εμάς η επική ποίηση του Ελληνικού Μεσαίωνα, που υμνεί τους φύλακες των Ανατολικών Συνόρων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, των Ακριτών. Φυσικά, οι πραγματικοί ακρίτες δεν έμοιαζαν με τους υπεράνθρωπους ήρωες της λαϊκής φαντασίας. Οι επικοί ακρίτες είναι «Αντρειωμένοι», ένας ιδιαίτερος τύπος γιγαντόσωμου ανθρώπου, «Τραντέλλενοι» ( = τριάντα φορές ισχυρότεροι από αρχαίο Έλληνα!) με μεγάλη δύναμη αλλά και πάθη. Τα μυθικά αυτά στοιχεία εντάσσονται στο κλίμα των ταραγμένων συνόρων, συνδέονται με ιστορικά πρόσωπα, (πχ. τη μεγάλη οικογένεια των Δουκάδων) και με πολλά γεγονότα της εποχής. Είναι μια ζωντανή εικόνα του πως μπορεί να γεννήθηκαν και οι αρχαίοι ελληνικοί Μύθοι.

      

Οι ακρίτες ήρωες γίνονται σύμβολα αγωνιστικότητας, αποφασιστικότητας και αντίστασης στη Μοίρα. Είναι ανεξάρτητοι, μάχονται θηρία, ληστές και επιδρομείς, κλέβουν γυναίκες, πολεμούν  μεταξύ τους και προκαλούν ακόμα και τον Αυτοκράτορα. Είναι γλεντζέδες, φαγάδες, τραγουδιστές, εποικιστές και καλλιεργητές. «Ακρίτας κάστρον έχτιζεν κι ακρίτας περιβόλιν». Συχνά, ο πατριωτισμός και η ηθική υποχωρούν μπροστά στην ατομική παλικαριά και ένα ιδιότυπο αίσθημα Τιμής, όπου η δύναμη, η αυτοδικία και η αρπαγή με ανδραγαθία δικαιώνονται. 

Έργο του Δ. Σκουρτέλη.

Συχνά περιγράφονται «πρώτον να κρουν τις σφοντυλιές κι ύστερον να ρωτούσι». Ο ακριτικός κύκλος δεν είναι απλός πατριωτικός ή ηθικοπλαστικός Μύθος, αλλά προσεγγίζει πολύπλευρα τους ήρωές του.

Η θανάτωση του παππού του Διγενή από
τους  βυζαντινούς Στρατηγούς.  Απόσπασμα
από εικονογράφηση σε συνέχειες. Έργο Δ. Σκουρτέλη . 

"...Πόσους Ρωμαίους κατέσφαξε, και πόσους δούλους είχεν
------
όταν δε τον εκύκλωσαν φουσσάτα των Ρωμαίων
οι Στρατηγοί τον ώμνυον φρικωδεστάτους όρκους
Πατρίκιος να τιμηθής παρά του Βασιλέως
να γένης δε και στρατηγός αν ρίψεις το σπαθί σου
--------------
Αλλά φυλάσσων πρόσταγμα εκείνος του προφήτου
δόξης εκατεφρόνησε, τον πλούτον υπερείδε
και μεληδόν εκόπτετο δεν έρριπτεν το σπαθί του...."

Πολλοί αναλυτές πιστεύουν πως ήταν ο Παυλικιανός
αιρετικός Χρυσόχειρ, που είχε αυτομολήσει
στους Μουσουλμάνους

      

Οι ρίζες των μύθων ανάγονται στην ομηρική εποχή. Ο Χάρος των Δημοτικών τραγουδιών θυμίζει τον καταστροφέα άγγελο της Παλαιάς Διαθήκης αλλά μοιάζει κύρια με τον χθόνιο Δαίμονα Ευρύνομο που περιγράφει ο Παυσανίας, που σημειώνει πως αυτή η παράδοση ήταν ανέκαθεν προφορική! Θυμίζει και μια ετρουσκική τοιχογραφία του Δαίμονα «Χαρούμ». Οι ακρίτες πάντα κινδυνεύουν θανάσιμα περνώντας  ποταμούς, και ο  Αχιλλέας αντίστοιχα το βάζει στα πόδια μόνο μπρος στον ξεχειλισμένο Σκάμανδρο. Η αρπαγή γυναικών, κύριο θέμα της Ιλιάδας,  και όλης της Μυθολογίας, είναι επίκεντρο και του έπους του Διγενή. Οι αναλογίες είναι ατελείωτες. 

Οι αγροτικές εργασίες ενός Ακρίτα διακόπτονται από την είδηση της αρπαγής της γυναίκας του, που φέρνει "ένα πουλάκι" . Εικονογράφηση του τραγουδιού "Ακρίτας "όνταν έλαμνεν". Πίνακας του Δ. Σκουρτέλη.

Τα ακριτικά τραγούδια προωθούν την ειρήνη, φυσικά με ένοπλη μορφή, και με την Βυζαντινή της «ερμηνεία». Οι περισσότερες συγκρούσεις με τους Μουσουλμάνους καταλήγουν σε συμβιβασμό και ειρήνευση, συχνά και σε γάμους! Ο Διγενής έχει Άραβα πατέρα. Το μισό σχεδόν Έπος ασχολείται με αυτόν τον «Λέοντα της Συρίας». Όταν ο ακρίτας Γιάννος κείτεται λαβωμένος, «Σαρακηνοί τον (παρα-) στέκουν και Ρωμιοί τον κλαιν». Αυτά θυμίζουν, επίσης, το κλίμα της Ιλιάδας όπου Αχαιοί, Τρώες και «Επίκουροι» παρουσιάζονται συγγενείς και επικαλούνται τους ίδιους θεούς. Έτσι και οι Άραβες στο Έπος εκτός από τις κουμπαριές με τους ακρίτες, επικαλούνται την ιερότητα του «Μανδηλίου του Νεεμάν» που απεικόνιζε τη μορφή του… Χριστού! Πράγματι, έγινε «Ιερός πόλεμος» για την κατοχή αυτού του κειμηλίου με τους Βυζαντινούς,δίνοντάς μας την ιστορική συνέχεια του Μύθου του ιερού «Παλλάδιου» της Τροίας. 

Ο Διγενής και το λιοντάρι.
Απόσπασμα εικονογράφησης
σε συνέχειες.
Έργο Δ. Σκουρτέλη

Η αξία του Ακριτικού Έπους είναι πως μέσω των Ακριτικών τραγουδιών που διατηρήθηκαν προφορικά μέχρι σήμερα (μια που οι πρώτοι νεοέλληνες λογοτέχνες και φιλόλογοι τα αγνοούσαν) συνδέεται με ζωντανό, προφορικό τρόπο ο αρχαίος, ο μεσαιωνικός και ο σύγχρονος Ελληνισμός. Ακόμη, σηματοδοτεί τη γέννηση της δημοτικής γλώσσας, της νεοελληνικής λογοτεχνίας και των Δημοτικών τραγουδιών. Η ακριτική ποίηση έχει αφομοιωθεί από τους μεγάλους λογοτέχνες μας, που την διασκεύασαν, ή χρησιμοποίησαν στοιχεία της. Η «Οδύσσεια» του Καζαντζάκη περιέχει διασκευές όλων των ακριτικών τραγουδιών.  

          
Τα ακριτικά Έπη είχαν διεθνή απήχηση στην εποχή τους. Ένα Φλαμανδικό ποίημα αναφέρει τον «Ντιγκένεν» (Διγενή) ενώ στο Τουρκικό Έπος του Σαγίντ Μπατάλ ο Βυζαντινός «Βεζίρης Ακράτης» (Ακρίτας) δεν παρουσιάζεται πουθενά ηττημένος από τον Τούρκο ήρωα. Αυτό, φαίνεται, δεν θα γίνονταν πιστευτό τότε. Επίσης, το έπος  του «Ντευγενή» είχε πολλές παραλλαγές στη Ρωσία, που είναι πολύτιμες, γιατί φαίνονται αρχαιότερες από τις Ελληνικές παραλλαγές που έχουν διασωθεί, και συγγενεύουν με τα δημοτικά τραγούδια. 

Μια τυπική μάχη Ακρίτα. "εις χιλίους εκατέβηκα και εις τετρακισχιλίους". Πίνακας του Δ. Σκουρτέλη.

Δυστυχώς, αυτά δεν εκτιμήθηκαν από τους βυζαντινούς λόγιους. Μας δίνουν μαρτυρίες για δημοτικά τραγούδια που όμως δεν καταδέχτηκαν να καταγράψουν. Νομίζω πως ο πρώτος που τα μνημονεύει είναι ο Ιουλιανός ο «Παραβάτης», που αναφέρει σατιρικά τραγούδια που του έβγαλαν οι Αντιοχείς στο έργο του «Μισοπώγων». Ο  Ψελλός και η Άννα Κομνηνή περιγράφουν το πλήθος να σκαρώνει τραγουδάκια σε περιπτώσεις πολιτικών αναταράξεων. Ο Πτωχοπρόδρομος έσωσε μια σκιά αυτής της ποίησης, που φτάνει όμως για να γίνει το έμβλημα της νέας Ελλάδας... («Ανάθεμα τα γράμματα Χριστέ κι όπου τα θέλει») συνεχίζοντας το Λουκιανό, τον Αθήναιο, κ. ά.

    
Ο Κεκαυμένος λέει πως κάθε σημαντικό πρόσωπο «αποκτούσε» και το τραγούδι του. Ο επίσκοπος Αρέθας Καππαδοκίας αναφέρει βάρδους που γύρναγαν ψέλνοντας «πάθη (=περιπέτειες) ανδρών ενδόξων», αλλά όχι μόνο δεν καταγράφει τα τραγούδια, αλλά τους αποκαλεί «αγύρτες» και «κατάρατους Παφλαγόνες». Ό ίδιος επιμελήθηκε την διάσωση του χειρόγραφου του Παυσανία, ξεχνώντας πως εκείνος συνέλλεγε λαϊκούς θρύλους. Αντιλαμβάνονταν την αρχαία παράδοση αποστεωμένη, όχι  σαν οδηγό ζωής.

     
Ο επίσκοπος Ακομινάτος αποκαλεί την Αθήνα του Μεσαίωνα «Σκυθική ερημία» επειδή εκεί δεν καταλάβαιναν πια την Αττική διάλεκτο. Δεν είδε πως διασώζονταν παραδόσεις όπως αυτή του «Κυρίου Ήρωος», και η πόλη ήταν κέντρο διάδοσης της ακριτικής ποίησης, όπως μαρτυρούν οι απεικονίσεις ακριτών που βρέθηκαν κάτω από την Ακρόπολη. Έτσι, χάριν μιας παρεξηγημένης αρχαιολατρίας των βυζαντινών λογίων, χάθηκε το 90/100 της ακριτικής και δημοτικής ποίησης του Βυζαντίου. Τεράστια απώλεια για τον παγκόσμιο πολιτισμό.

  Μήπως κάνουμε το ίδιο λάθος και σήμερα;

                                                                                       

                                                                          ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΚΟΥΡΤΕΛΗΣ

Ακρίτας. Πίνακας του Δ. Σκουρτέλη.


http://youtu.be/e9VM_E1RcCY


Μερικά από τα έργα του Δ. Σκουρτέλη σχετικά με τους Ακριτες, σε μουσική του συνθέτη Σωτήρη Νικόλα Κάσσου


Και ένα βίντεο της  Ana Rakel Zumani

Ο ΔΙΓΕΝΗΣ ΑΚΡΙΤΑΣ ΣΤΗ ΜΑΧΗ, 

ΟΠΩΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΤΑΙ ΣΤΟ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΕΠΟΣ 

ΤΟΥ ΣΑΓΙΝΤ ΜΠΑΤΑΛ.

Έργο του Δ. Σκουρτέλη. Ο Διγενής Ακρίτας.

Απόσπασμα  από την μελέτη του Βέλγου Βυζαντινολόγου Henri Gregoire 
με τίτλο:

«Τα Βυζαντινά Έπη και η σχέση τους με τα Τουρκικά και Ρωμανικά έπη»

Μετάφραση και υποσημειώσεις: Δημήτρης Σκουρτέλης

(Σημ. του μεταφρ.: Ο Τούρκος Ήρωας Σαγίντ Μπατάλ έχει εξαπατήσει τον Διγενή παρουσιαζόμενος σαν Έλληνας, με το όνομα Ακούχ. Με τις παραπλανητικές του πληροφορίες έχει διασπάσει τον Βυζαντινό στρατό. Στο Τούρκικο κείμενο ο Ακρίτας γράφεται ως «Ακράτης», αναγραμματισμένος)

Ο Ακρίτας απογοητεύτηκε, και ξαφνικά φώναξε:

«φέρτε μου τον Ακούχ! Αυτός τα έκανε όλα!»

Ψάξανε, δεν τον βρήκανε πουθενά, και γράψανε βιαστικά στον Αυτοκράτορα το παρακάτω γράμμα:

«Μάθε πως από το φουσάτο σου, οι έξη στρατηγοί, ο Ταριούν, ο Κασβάρα. ο Συμεών, ο Κωνσταντίνος, [1] ο Καλούν και ο Καμπούς , εξαφανίστηκαν και δεν ξέρουμε τι απόγιναν»

Και ο Ακρίτας ανάφερε στον Αυτοκράτορα τι είχε γίνει τη νύχτα. Και πρόσθεσε:

«έχω απομείνει μονάχος. Να στείλεις βοήθεια, αλλιώς θα ‘ρθω καταπάνω σου έτσι όπως είμαι» [2]

(………..)

Ακριτικό ιππικό. Έργο Δ. Σκουρτέλη.

Αρχίζει η αποφασιστική μάχη εναντίον των Αυτοκρατορικών στρατευμάτων, που όπως παρουσιάζονται ,αποτελούνται από ξένους μισθοφόρους, ακόμα και από Πέρσες.

Ο Μουσουλμάνος Ιμπραχίμ σκοτώνει σε μονομαχία οχτώ άπιστους. Ο καταραμένος Ακρίτας –ααα, ήταν ένας άτιμος καταραμένος-  εξοργίστηκε υπερβολικά [3] και ρίχτηκε ο ίδιος στο πεδίο της μάχης καταφέρνοντας ένα χτύπημα με το ρόπαλό του στον Ιμπραχίμ.

Η ασπίδα του Ιμπραχίμ έγινε συντρίμμια, και το ρόπαλο τον χτύπησε τόσο δυνατά, που πέθανε, με τον θάνατο των μαρτύρων.

Τότε εμφανίστηκε στο πεδίο της μάχης ο αδελφός του, ο Σοχαήλ. Και σε αυτόν, ο Ακρίτας δεν έδειξε έλεος. Τον σκότωσε, και για εκείνη τη μέρα έμεινε κύριος της μάχης, γιατί, έναν μετά τον άλλον, σκότωσε ή λάβωσε σαράντα πεχλιβάνηδες, κάνοντας κάθε σπίθα αντίστασης να σβήσει στους Μουσουλμάνους.

Και ξαφνικά, έβγαλε την πολεμική του κραυγή:

«Είμαι ο Ακρίτας, ο μάντης, ο γιός του μάγου Μπεϊντά» [4] «Τι μπορείτε να κάνετε λοιπόν στη μάχη εσείς οι Μουσουλμάνοι; Πως; Με τόσο λίγη τόλμη ήρθατε να τα βάλετε με τον Αυτοκράτορα;» 

"Τι τα φορώ υπερρύπισα εις το αίμα των ανθρώπων"
Απόσπασμα από εικονογράφηση σε συνέχειες.
έργο του Δ. Σκουρτέλη.

Τότε ο Θαβαβίλ κατεβαίνει στο πεδίο της μάχης για να αντιμετωπίσει τον Ακρίτα.

«Ποιος είσαι συ;» τον ρωτά.

Ο Διγενής Ακρίτας. Έργο Δ. Σκουρτέλη.

«Ο Θαβαβίλ, ο Έλληνας, [5] ο εκπαιδευτής του Μπατάλ» απάντησε.

Άρχισε μανιασμένη μάχη ανάμεσα στα δυο πρωτοπαλίκαρα. Δεκαεφτά φορές χτύπησε ο ένας τον άλλον χωρίς αποτέλεσμα. Τότε εξοργίστηκε ο Ακρίτας, άρπαξε τον Θαβαβίλ από τη ζώνη, έβαλε όλη του τη δύναμη, και τον γκρέμισε από το άλογο. Στη συνέχεια, θέλοντας να τον πάρει μαζί του, τον έσυρε μέχρι εκεί που ήταν στημένο το φλάμπουρο, ώσπου μια πολεμική κραυγή ακούστηκε, τόσο δυνατή, που σείστηκε ουρανός και γη, και το κουράγιο έφυγε από τους ανθρώπους. Όταν ο Ακρίτας άκουσε τη φωνή του Σαγίντ, σα να ζαλίστηκε, και χαλάρωσε τη λαβή του στον Θαβαβίλ, αφήνοντάς τον να ξεφύγει….

Κατόπι, ο Ακρίτας εγκατέλειψε τη μάχη, αφήνοντας τη θέση του σε έναν άλλον τρισκατάρατο, που τον λέγανε Χαμ. Αυτός μονομάχησε με τον Σαγίντ. Μετά από μερικά χτυπήματα, ο Σαγίντ τον έπιασε από τη ζώνη, έβαλε όλη του τη δύναμη, τον σήκωσε και τον πέταξε στον αέρα. Όπως έπεφτε, τον χτύπησε με το σπαθί του Νταχάκ και τον έκοψε στα δυο.

Εκατόν είκοσι άπιστους σκότωσε, έναν έναν, και με διαφορετικό κόλπο κάθε φορά. Κραυγές χαράς βγήκαν από τον Μουσουλμανικό στρατό, ενώ τα στρατεύματα των απίστων γεμίσανε φόβο. Ο Ακρίτας φώναξε:

«Ποιος είναι λοιπόν αυτός ο άνθρωπος; Κατέβηκε από τούτο το βουνό, σκότωσε τους πιστούς του Μεσσία και τσαλαπάτησε τη τιμή του Λατ και του Μαχάτ!»

Αλλά ο Σαγίντ έβγαλε φωνή μεγάλη και κάλεσε τους αντιπάλους του σε μονομαχία. Μα κανένας πια δεν τολμούσε να τον αντιμετωπίσει…  

Θωρακισμένος Ακρίτας. Έργο του Δ. Σκουρτέλη.

Στη συνέχεια ο Σαγίντ ξεπεζεύει και οδηγεί μια γενική επίθεση: Πενήντα χιλιάδες άπιστοι χάνονται. Ο Έλληνας Αυτοκράτορας απογοητεύεται.

Έτσι, αποφασίζει να βαδίσει αυτοπροσώπως ενάντια στη στρατιά της Μαλάτειας. Ο Ακρίτας είναι δίπλα στον Αυτοκράτορα. Του υπόσχεται πως θα διασκορπίσει τους εχθρούς. Αλλά, στις μεγάλες συγκρούσεις που περιγράφονται στη συνέχεια, δεν γίνεται πια λόγος για το Ακρίτα. Ο συγγραφέας του τουρκικού Έπους, που αποδίδει στον ήρωά του τόσα και τόσα κατορθώματα, που τον δείχνει να εξολοθρεύει με το χέρι του τόσους άπιστους, δεν τολμά να τον παραστήσει ως νικητή του ανίκητου Ακρίτα. Δεν φαίνεται όμως να υπάρχει όριο στις φανταστικές μυθοπλασίες του.

Προφανώς, και σε κάθε περίπτωση, το κύρος του τρομερού Βυζαντινού ήρωα Ακρίτα, ήταν τόσο που ούτε και σε ένα μυθιστόρημα δεν μπορούσες να τον κάνεις να υποκύψει….    

Ακριτικό ιππικό, όπως περιγράφεται στα Δημοτικά τραγούδια,
με "με τα λαγωνικά του". Απόσπασμα Εικονογράφησης σε συνέχειες.
Εργο του Δ.. Σκουρτέλη.

------------------------------------------------------------------------------------

[1] Το όνομα, αντίθετα με τα υπόλοιπα, παραδίδεται πιστά. Αυτό σημαίνει πως και τα τραγούδια του Ακρίτα Κωνσταντά ή Κωνσταντίνου του Μικρού, ήταν γνωστά στους Τούρκους.

[2] Η προκλητική στάση του Ακρίτα προς τον Αυτοκράτορα είναι τυπικό χαρακτηριστικό της Ακριτικής ποίησης

[3] Άλλο ένα χαρακτηριστικό της Ακριτικής ποίησης

[4] Και στα ακριτικά έπη, υπάρχει σχέση των ηρώων με την μαγεία και τις μαντείες. Πρβλ. "η μάνα του 'ταν μάγισσα κι ο κύρης του 'στρολόγος" Στην Ρωσική παραλλαγή ο Διγενής γνωρίζει το μέλλον και τον θάνατό του. Σαν τον Αχιλλέα, άλλωστε… Είναι φυσικό να θεωρείται μάγος, μια που ο πατέρας του Διγενή ήταν άπιστος και για τις δυό θρησκείες, και οι άπιστοι είναι πάντα μάγοι!!!

[5] Και στον κλασσικό Οθωμανικό Μύθο, ο Οσμάν, ιδρυτής του Οθωμανικού κράτους, συνεργάζεται με έναν Έλληνα, τον Ακρίτα Μιχαήλ. Τουρκικές «συκοφαντίες»… Αναρωτιέμαι, όλοι αυτοί που αποκαλούν τους Αζτέκους και τους Μάγια «Έλληνες», γιατί δεν βγάζουν το ίδιο συμπέρασμα για τους γειτόνους και συμμάχους μας. Τους λείπουν τα ανάλογα στοιχεία; Ή είναι πολιτικά καθοδηγούμενοι; Λέω τώρα…

Λεπτομέρεια σκηνής μάχης... Έργο του Δ. Σκουρτέλη

Ακρίτας κάστρον έχτιζε

Ακρίτας κάστρον έχτιζε... έργο Δ. Σκουρτέλη

Ακρίτας κάστρον έχτιζε κι Ακρίτας περιβόλι,
σ 'ενάν ομάλ' , σ' έναν λειβάδ', σ' ενάν πιδέξιον τόπο.
Όσα του κόσμου τα φυτά, 'κεί φέρνει και φυτεύει,
κι οσά του κόσμου τ' αμπελιά, ΄κεί φέρνει κι αμπελώνει,
κι οσά του κόσμου τα νερά, 'κει φέρνει κι αυλακώνει,
κι οσά του κόσμου τα πουλιά, κεί πάνε και φωλεύουν.
Πάντα κελάιδαν κι έλεγαν: "Πάντα να ζει Ακρίτας".
Κι έναν πουρνόν, πουρνίτζικον και Κεριακήν ημέραν,
ατά κελάιδαν κι έλεγαν: "Αύριο πεθαίν'  Ακρίτας".
- Ακούς, ακούς, Ακρίτα μου κι αξιό μου παληκάρι,
ακούς τι λένε τα πουλιά, ακούς τι κελαϊδούνε;
- Φέρε με τη σαΐτα μου, ντό σύρ' εξηνταπέντε,
και τ' άλλον το μικρότερον ντό σύρ' πενηνταπέντε,
ας πάγω και να κυνηγώ και στα κυνηγοτόπια,
κι αν εβρίσκω να κυνηγώ, εγώ δε θα πεθάνω,
κιαν δεν εβρίσκω να κυνηγώ, εγώ θε να πεθάνω.
Κυνήγεσεν, κυνήγεσεν ποθέν κυνήγιν έβρε.
Ο Χάρος τον απάντησεν απάν' στο σταυροδρόμι
- Χάρε, τι έχεις μετ' εμέ, κι οπ' αν παγώ ακλουθάς με;
κι αν κάθουμαι, συγκάθεσαι, κι αν πορπατώ, ακλουθάς με,
κι αν κείμαι ν' αποκοιμηθώ, γίνεσαι μαξιλάρι;

Απόσπασμα εικονογράφησης σε συνέχειες.
Έργο του Δ. Σκουρτέλη.

Έλα, Χάρε, ας παλέψουμε στο χάλκινο τ' αλώνι.
Χάρε, και αν νικάς με σύ, να παίρνεις την ψυχή μου,
Χάρε, και να νικώ σ' εγώ, να χαίρομαι τον κόσμο.
Επάλεψεν επάλεψεν κι ο Χάρος δε νικήθη.
- Έμπα, καλή, και στρώσε με θανατικό κρεβάτι,
βάλε ανθιά παπλώματα και μουσκομαξιλάρια,
κι έβγα και τερ' νέ, καλή μου, τι λένε οι γειτόνοι.
- Ενάς παιρνεί το μαύρο σου και την αρματωσιά σου
κι ο γέρος ο σαπόγερος θα παίρνει την καλή σου.




Ο ΔΙΓΕΝΗΣ ΨΥΧΟΜΑΧΕΙ

Ο Διγενής Ακρίτας. Έργο του Δ. Σκουρτέλη.

Τρίτη εγεννήθη ο Διγενής και Τρίτη θα πεθάνη.
Πιάνει καλεί τους φίλους του κι' όλους τους αντρειωμένους,
νά ρθη ο Μηνάς κι' ο Μαυραϊλής, νά ρθη κι' ο γιος του Δράκου
νά ρθη κι' ο Τρεμαντάχειλος, που τρέμει η γη κι' ο κόσμος.
Κ' επήγαν και τον ηύρανε 'ς τον κάμπο ξαπλωμένο.
Βογγάει, τρέμουν τα βουνά, βογγάει, τρέμουν οι κάμποι.
"Σαν τι να σ' ηύρε Διγενή, και θέλεις να πεθάνης;
-Φίλοι, καλώς ωρίσατε, φίλοι κι' αγαπημένοι,
συχάσατε, καθήσατε κ' εγώ σας αφηγειέμαι.
Της Αραβίνας τα βουνά, της Σύρας τα λαγκάδια,
που κει συνδυό δεν περπατούν, συντρείς δεν κουβεντιάζουν,
παρά πενήντα κ' εκατό, και πάλε φόβο νέχουν,
κ' εγώ μονάχος πέρασα πεζός κι' αρματωμένος,
με τετραπίθαμο σπαθί, με τρεις οργυαίς κοντάρι.
Βουνά και κάμπους έδειρα, βουνά και καταράχια,
νυχτιαίς χωρίς αστροφεγγιά, νυχτιαίς χωρίς φεγγάρι.
Και τόσα χρόνια πού ζησα δω 'ς τον απάνου κόσμο
κανένα δε φοβήθηκα από τους αντρειωμένους.
Τώρα είδα έναν ξυπόλυτο και λαμπροφορεμένο,
πόχει του ρίσου τα πλουμιά, της αστραπής τα μάτια,
με κράζει να παλέψωμε σε μαρμαρένια αλώνια
κι' όποιος νικήση από τους δυο να παίρνη την ψυχή του."

Κ' επήγαν κ' επαλέψανε 'ς τα μαρμαρένια αλώνια,
κι' όθε χτυπάει ο Διγενής, το αίμα αυλάκι κάνει,  κι' όθε χτυπάει ό Χάροντας, το αίμα τράφο κάνει.

Ο Διγενής κι ο Χάρος. Έργο Δ. Σκουρτέλη

Ο ΔΙΓΕΝΗΣ ΑΝΑΣΤΑΙΝΕΤΑΙ ("Ο βουρκόλακας")

Ο Διγενής Ακρίτας. έργο του Δ. Σκουρτέλη

Ψυχομαχάει ο Διγενής κι η γης ανατρομάζει
Το μάθανε τρεις φίλοι του, τρεις μπιστεμένοι φίλοι
ένας του φέρνει κρυό νερό κι άλλος αφράτο μόσκο
κι ο τρίτος τον αντίψυχο να μην ψυχομαχήσει.
Στην τάβλα που καθόντανε κι οπού ψωμίν ετρώγαν
αθιβολή δεν είχανε κι αθιβολή ευρήκαν. 


-τρεις αντρειωμένοι ειμάστενε κι οι τρεις καλαντρειωμένοι
μα σαν τον άντρα που είδα χτες στου Δράκου το λιβάδι
χαρά τον που τον έσπερνε κι οπού τον κοιλοπόνα
Σα βράχος είν οι πλάτες του σαν κάστρο η κεφαλή του
και τα πλατιά τα στήθεια του τοίχος χορταριασμένος


Κάπως σαν τ' άκουσε ο νεκρός και βαριαναστενάζει¨:


-Φέρτε μου 'δω κρασί να πιώ, φέρτε ψωμί να φάω
και συ Γραμματικόπουλε, κατέβασ' το σπαθί μου
και το βαριό κοντάρι μου ν' αναστηθεί η καρδιά μου.
Κάνει τα χέρια βασταριό, αντρειώθη και σηκώθη.

Απόσπασμα από εικονογράφηση σε συνέχειες. έργο του δ. Σκουρτέλη

Ντύνεται τσάκους δώδεκα και δίπλες δεκαπέντε 
και χάλκινο πουκάμισο και πόσι σιδερένιο       πόσι = καπέλλο > κράνος
κι επήγε και τον εύρηκε στον κάμπο που κυνήγα


-Ποιός είσαι συ που κυνηγάς στου Δράκου το λιβάδι;


-Αφέντης μου και κύρης σου κι αφέντης τ αφεντός μου.


-Βάρει μου συ να σου βαρώ, κρούγε μου να σου κρούω!


Μια πρώτη του κατέβασε, μια δεύτερη του δίνει
το στόμα αίμα γιόμισε, του μάκρου τον ξαπλώνει
κι όλος ο κόσμος έτρεξε να ιδεί τον λαβωμένο


-Χαρά στον τον κειτάμενο, τον μισοπεθαμένο
χαρά σ' και σε τέτοιονε γιατρό, που νεκροθεραπεύει !

Ο ΔΙΓΕΝΗΣ Κι Ο ΧΑΡΟΣ. Η Κυπριακή παραλλαγή. Ο Διγενής νικά τον Χάρο.

Εισαγωγή

Το τραγούδι αυτό, εκτός από τα άλλα χαρακτηριστικά του, συνδέεται ισχυρά με το γραπό έπος. 

Η αναφορά στον Ευφράτη, πχ, 

στον Φιλοπαπού (=Γεροπαπού) 

στον Γιαννάκη (=τον Χρυσό) 

ως πρώην άντρα της καλής του Διγενή.... 

Υπάρχουν ακόμα στοιχεία μεγάλου έπους, 

όπως η μεταφορά της δράσης σε τόπο και χρόνο, 

η αλλαγή των αφηγητών, κ. α., 

αλλά και η ίδια η πρωτοτυπία της πλοκής του, 

που κάνουν αυτό το Κυπριακό τραγούδι πολύ σημαντικό.

Ο Διγενής κι ο Χάρος. Έργο του Δ. Σκουρτέλη

Ο Χάρος μαύρα σκλαβούνια φόρισεν, μαύρα καβαλλιτζεύκει,

μαύρον σπαθίν εζώστιτζεν, τζιαί πα στο παναύριν.

Στην νάρκαν του παναυρκού ήυρεν τους χαροκόπους,

στην μέσην του παναυρκού ήυρεν τους τρων τζιαί πίννουν.

- Καλώς ήρτεν ο Χάροντας, να φα, να πκιέ μετά μας,

να φάη άγριν του λαού, να φα οφτόν περτίτζιν,

να φα αρκοτζεράμιον που τρων αντρειωμένοι

να πκιή γλυκόποτον κρασίν, που πίννουν φουμισμένοι,

που πίννουσιν οι άρωστοι τζιαί βρέθουνται γιαμμένοι.

- Εν ήρτα εγιώ ο Χάροντας να φα, να πκιώ μετά σας,

μον ήρτα εγιώ ο Χάροντας τον κάλλιον σας να πάρω.

- Τζιαί πκιός ένι ο κάλλιος μας, απού' ρτες, για να πάρης;

- Τζείνος ο χονρτοδάκτυλος, τζείνος ο ναρκοδόντας,

τζείνον το παλληκάριν σας πόνι στο παναθύριν.

Έργο Δ. Σκουρτέλη

Που του αγροικά ο Διενής, τάραξεν ο θυμός του :

- Για μεν το λέεις Χάροντα, για εμέναν συναφέρνεις;

Κλωτσιάν των τάβλων έδωκεν τζιαί το σπαθίν εζώθη.

Σιερκές, σιερκές επκιάσασιν τζιαί στην παλιώστραν πάσιν,

τζ' εδώκαν τζ' επαλιώννασιν τρεις νύκτες, τρεις ημέρες.

Τζει πόπκιανεν ο Χάροντας, τα γαίματα πυτούσαν,

τζει πόπκιανεν ο Διενής, τα κόκκαλα ελυούσαν,

στα τρια τα μερόνυκτα, ο Διενής νικά τον.

Έργο του Δ. Σκουρτέλη

Τζ' αντά 'νωσεν ο Χάροντας, πως εν' να τον νιτζήση

επολοήθην τζ' είπεν του, του Διενή τζιαί λέει:

- Αλαβροπκιάσμε Διενή, για να σ' αλαβροπκιάσω,

- Τζιαί χάμνα, χάμνα, Διενή, για να μεταπκιαστούμεν.

Τζιαί χάμνησεν ό Διενής, τζιαί σφιχτοπκιάννει ο Χάρος,

μαύρος ατός εγίνητζεν, στους ουρανούς τζ' εφκέην,

τζ' άννοιξεν τες αλάτες του, τζιαί τον Θεό δοξάζει :

- Δαξάζω σε κάλε Θεέ, πούσαι στα ψηλωμένα,

καμιά βουλή εν γένεται δίχα σου εσέναν.

- Έλα Θεγέ μου έπαρτον τούτον που μ' αντιστάθην

αντρειωρκές που του' δωκες, τζιαί πως να σου τον φέρω;

- Εν τζ' έπεψα σε Χάροντα, παλλιώματα να κάμεις.

Σγάψε τον με το νύσσιν σου να φκάλεις την ψυσσιήν του.

Τζιαί πκιάσε, πκιάσε Χάροντα τζιαί τούτην την θεότην,

του Διενή την έπαρε τζ' έρκεται ταπισόν σου.

Τζιαί πκιάννει, πκιάννει ο Χάροντας τζιαί τζείνην την θεότην,

του Διενή την έδειξεν, τζιαί ππέφτει στο κρεβάτιν.

Ο Διγενής ψυχομαχεί,. Έργο του Δ. Σκουρτέλη. Συνδυασμός πολλών παραλλαγών της εξιστόρησης του θανάτου του ακρίτα

Ο Διενής ψυχομασσιεί σε σίερα παλάθκια,

σε σίερα παπλώματα, σε σίερα κρεβάθκια.

Π' αππέξω τριγυρκάσαν τον τρακόσσια παλληκάρκα,

θέλουν να μπούσιν να τον δούν τζ' ακόμ' ακροφοούνται.

Τζ' έναν κοντόν, κοντούτσικον, τζιαί χαμηλοβρακάτον,

στέκεται, νεπουγκώνεται, τζιαί μπαίννει τζ' αρωτά τον :

- Αππεξωθκιόν σου στέκουνται τρακόσσιοι δκυο νομάτοι,

θέλουν να μπούσιν να σε δούν, μ' ακόμα κροφοούνται!

Που τ' αγροικά ο Διενής, παίρνει τα τζ' εσηκώθην.

- Πε τους να μπούσιν να με δουν, πε τους να μεν φοούνται.

Στήννει τους τάβλαν αρκυρήν, καντίλαν τζιαί τζερνά τους.

- Τρώτε τζιαί πίννετ' άρκοντες τζιαί εγιώ να σας ξηούμαι

Ο Διγενής ψυχομαχεί. Έργο του Δ. Σκουρτέλη

-Τζιαί πε μας, πε μας, Διενή για τες παλληκαρκές σου,

πάνω στες παιδκιωσύνες σού, τζιαί τες αντρειωρκές σου.

- Έτυχεν να γυρίσετε της Αραπκιάς τους τόπους

πουν το αγκάθθιν πιθαμήν τζιαί το τριόλιν δόλιν;

Κάτω στες άκρες των ακρών, στον ακροκαλαμιώναν,

τζεί μέσα εν που γύριζα, τζιαί νύνταν τζιαί ήμεραν

είχα τζιαί την καλίτσαν μου πίσω μου πας τον μαύρον,

τζιαί εφέγγαν μου τα κάλλη της την νύκταν να γυρίζω

τζιαί πάνω στα γλυκοξήφωτα, που πα να ξημερώση,

ετσά το χάραμαν του φου, το γέννημαν του ήλιου

εσσιάστησαν τ' αμμάθκια μου έναν μεάλον φίδιν,

εξήντα γύρους έκαμνεν, βτομήτα δκυο καμάρες

τζ' ακόμα δκυο τζυκλίσματα τον έλενον να φάη.

Με του Θεού την δύναμιν, με του Θεού την χάριν

μπέννω τζιαί σαϊττεύκο την, στην μεσατζήν καμάρα.

Ο Διγενής και το φίδι. Έργο του Δ. Σκουρτέλη

Που το φαρμάτζιν του φιδκιού εδίψασεν ο μαύρος,

τζιαί στον Αφρίτην ποταμόν πάω να τον ποτίσω.

πάω τζ' ηύρα τον Σαρατζήνον τζ' εθώρεν τον Αφρίτην

σαν το βουνόν εκάθετουν, σαν τ' όρος ετζοιμάτουν,

τζιαί πάνω στην ραχούλλαν του σσύλλος λαόν εβούραν,

πάνω στην τζεφαλλούλλαν του περτίτζια κακκαρίζαν,

τζιαί μέσα στα ρουθούνια του αππάρκα ξησταβλίζαν.

Που τον θωρεί ο Διενής, γιόν να τον κροφοήθην,

τζιαί στέκει θκιαλοΐζεται πως να τον σσαιρετίση.

- Ατ ' ας τον σσαιρετίσωμεν γιον πρέπει, γιον ταιρκάζει.

Τζιαί γεία σου, γεία, Σαρατζηνέ, γλεπάτουρε του τόπου,

νάκκον νέρον ερκάστηκα, τον μαύρον να ποτίσω.

Τούτος νερόν εζήτισεν, τζείνος σπαθίν εταύραν.

Ο Διενής ο γλήορος άρπαξεν το ραφτίν του,

τζιαί μιαν ξυλιάν του έδωκεν, τζιαί μιαν ξυλίαν του βκάλει

τσακκίζει τ' οκτώ κόκκαλους, τζιαί εξήτα δκυο παίες,

ξέβην ο νάχος της ραβκιάς εξήντα πέντε μίλια.

Άρκοντες εν που τρώασιν, μες του ρηός τα σπίθκια,

τζιαί την ξυλιάν ακούσασιν τζ' ούλλοι μπρουμουττιστήκαν.

Νάτον τζιαί τον γεροπαππούν που τζει χαμαί τζιαί ρέσσει.

- Τρώτε τζιαί πίννετ' άρκοντες, τίποτε μεν φοάστε,

τζ' ένι ξυλιά του Διενή, τζ' αλί τον που την έφαν,

τζιαί που την έφαν τζ' έζησεν καλόν το παλλικάριν.

Νάτον τζιαί τον Σαρατζηνόν τζ' έρκετουν κοντζυστώντα,

τζιαί που τες ποκοντζύστρες του, εσσειούνταν τα παλάθκια.

Τζ' άρκοντες πού πίννασιν γυρίζουν τζ' αρωτούν τον:

- Τζιαί πε μας, πε Σαρατζηνέ ίντα το τζετρισμά σου;

- Σαράντα γρόνους έγλεπα τον ποταμόν Αφρίτην,

μήτε πουλλίν εθκιάλλασσεν, μ' άθρωπος επέρναν,

τζ' ένας νερόν μού ζήτησεν τζιαί εγιώ νερόν εταύρουν,

τζοίνος απού' τον γλήορος, άρπαξεν το ραφτίν του

τζιαί μιαν ξυλιάν μου έδωκεν, τζιαί μιαν ξυλιάν μου βκάλλει

τσακκίζει μ' οκτώ κόκκαλους τζ' εξήντα δκυο παίες,

σηκούτε την κουτάλαν μου να δήτε την ραφκιάν μου.

Σηκώσαν την κουτάλαν του, τζ' εφάνην το βλαντζίν του,

τζιαί που τον πόνον τον πολλήν εβκέην η ψυσσιή του.

Ο Διγενής κι ο Σαρακενός. Έργο του Δ. Σκουρτέλη

Τζιαί πολοάτ' ό Διενής τους κάλλους του τζιαί λέει:

- Ελάτε ώδε που γυρόν, να ποσσαιρετιστούμεν

τζ' ήρτεν ο Χάροντας τωρά τζιαί την ψυσσιήν μου θέλει.

Τζιαί πήασιν οι κάλλοι του να τον ποσσαιρετίσουν

τζ' έσφιζεν τους στην αγγάλιν του τζιαί εξέβην η ψυσσιή του.

(Σε αυτό το σημείο υπάρχει και άλλη παραλλαγή όπου η λέξη "κάλλοι" αντικαθίσταται με την λέξη "κάλη" =όμορφη, καλή. Δηλαδή την γυναίκα του. )

Τσαι πολλοάτ' ο Διενής της κάλης του τσαι λέει

"Έλα ώδε καλίτσα μου να ποσαιραιτιστούμεν

Το Γιάννη εσού μεν πάρεις, τσ' έπαρ' τον Κωνσταντίνον"

-Ο Γιάννης άντρας μου ήτουν, πάλε τον Γιάννην παίρνω.

-Έλα ώδε καλίτσα μου, να ποσαιραιτιστούμεν

θέλεις τον Γιάννην έπαρε, θέλεις τον Κωνσταντίνον"

Επήεν τσ' η καλίτσα του να ποσαιρετιστούσι

σ' αγκάλια του την έσφιξε τσ εξέην η ψυχή τους


Και το τραγούδι τελειώνει:

Δοξάζωσε καλέ Θεέ που' σαι στα ψηλωμένα,

οπού γινώσσιης τα κρύφα τζιαί τα φανερωμένα,

που πίσω παν τα ζωντανά, τζ' ομπρός τα πεθαμμένα!

Ζωήν τζιαί γρόνους να' χουσιν όσοι τ' αγροικούσιν,

τζ' αν εν η γνώμη τους καλή, πρέπει να μας τζερνούσιν.

Άλλη παρόμοια παραλλαγή:

Ψυχομαχάει ο Διγενής στο σιδερό κρεβάτι.
Τον τριγυρίζουν οι γιατροί με τα χαρτιά στο χέρι.
Σηκώνει το κεφάλι του και κράζει την καλή του:
- Κάθου κοντά μου, λυγερή, κάθου κοντά μου, κόρη.
Στον κόσμο τούτον έζησα χρόνους τριαντατρία,
και τώρα ήρθ' ένας άγγελος να πάρει την ψυχή μου.
    Σφίγγει τα χέρια της τα δυό, χίλια φιλιά της δίνει,
και μέσα στες αγκάλες του σφιχτά - σφιχτά την πνίγει.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΑΡΟ:

Η αναπαράσταση του Χάρου βασίζεται σε συνδυασμό των περιγραφών όλων των τραγουδιών και του γραπτού Έπους (όπου περιγράφεται σαν «άγγελος πυρός») Άλλες περιγραφές στα τραγούδια: 

"έχει του ήλιου τα μαλλιά" (ξανθός) 

"μαύρος" 

"σαν φωτιά η βαφή του", (κόκκινος) "

'ανοιξε τις αλάτες του" (τις φτερούγες του) .

"Έχει του ρήσου τα πλουμιά", που μάλλον είναι αναφορά στον πλούσιο οπλισμό του που φέρει διακόσμηση. 

Στην αρχαία Ελλάδα ο Θάνατος παρίσταται σαν φτερωτός οπλισμένος άντρας, (=άγγελος, πνεύμα) και στη σύγχρονη Ελλάδα αυτόν τον ρόλο παίζει -παρεξηγημένα- ο Αρχ. Μιχαήλ, τον οποίο ο λαός αποκαλεί και "Χάρο". 

Ο αρχαίος βαρκάρης του Κάτω Κόσμου, ο Χάρων δεν του μοιάζει, αλλά του μοιάζουν οι δαίμονες Χαρούμ (Τυρρηνία) και Ευρύνομος (Δελφοί) Επίσης ο καταστροφέας άγγελος που εξόντωσε χιλιάδες Εβραίους επί Δαυίδ, μοιάζει με τον Χάρο, και μάλιστα προσγειώνεται σε ένα αλώνι. "παρά τη άλω Ορνά του Ιεβουσαίου" (Βασ. Γ', κδ΄, 16)

Ο Χάρος. Έργο Δ. Σκουρτέλη

Γενικά, ο Χάρος στην Ελλάδα είναι ένας δυνατός πολεμιστής, σκληρός, άπονος μεν, αλλά όχι τερατώδης.

Μεγάλες αναλογίες έχει ο Νεοέλληνας Χάρος με τον Απόλλωνα: Στην Αίγυπτο ο Ήλιος θεωρούνταν πως: 

«είναι καυτός και θανάσιμος. Έτσι απέδιδαν τις λοιμώδεις ασθένειες στον ήλιο». 

«ο Ήλιος με ακράτητη και σκληρή φωτιά κατακαίει και ξεραίνει τα φυτρωμένα και βλαστάνοντα και το μεγαλύτερο μέρος της γης το κάνει παντελώς ακατοίκητο από τη φλόγωση και κυριαρχεί σε πολλά μέρη, και στη Σελήνη…» 

«…ο ήλιος, ον λοιμωδών νοσημάτων φασίν αίτιον…» 

Με αυτόν ταυτίζονταν και ο Απόλλων, θεότητα του Θανάτου και των Επιδημιών: 

"Ως περ ο Απόλλων ήλιος αίτιος λέγεται του αίφνης θνήσκειν τους άνδρας…». Ο Στράβων προσθέτει: «…σε αυτούς τους» [δυο] «θεούς αποδίδονται οι επιδημικές αρώστειες και οι αιφνίδιοι θάνατοι». (Απόλλωνα και Άρτεμη) 

Οι αρχαιότερες αναπαραστάσεις του Απόλλωνα είναι ένοπλες. Αυτό τον ταυτίζει με τον Χάρο των Νεοελληνικών τραγουδιών, που έχει και ηλιακά χαρακτηριστικά, [=«έχει του ήλιου τα μαλλιά της αστραπής τα μάτια» στα Δημοτικά τραγούδια] και είναι επίσης πνεύμα του αιφνίδιου θανάτου, κυρίως. 

(Κλήμης Αλεξανδρείας, Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, Πλούταρχος) 

Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι Ετρούσκοι, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ήταν Μικρασιάτες. Όπως φαίνεται και από τον Χαρούμ, τον δαίμονα του Θανάτου όπως τον αντιλαμβάνονταν, η παράδοση επέζησε εκεί και υπήρξε μια από τις Πηγές του Μεσαιωνικού Έπους.

Βυζαντινά Κεραμικά σχετικά με τους Ακρίτες

Ο Διγενής και το Φίδι.
Αντίγραφο Βυζαντινού κεραμικού από την Αθήνα. 12^ος αι.  Τα κενά έχουν συμπληρωθεί υποθετικά (όπου το φόντο είναι σκουρότερο) 
Μουσείο αρχαίας αγοράς. Έργο Δ. Σκουρτέλη. 

Αντίγραφο Βυζαντινού κεραμικού από την Κόρινθο. 12^ος αι. 
Έργο Δ. Σκουρτέλη. 

Αναγνωρίζουμε το στίχο ακριτικού τραγουδιού  

«Θωρώ ‘να νιό και κάθοταν, ανήλιο παληκάρι … κι εκράτειεν και στα γόνατα μια λυγερή κοπέλα…» 

 που έχει καταγραφεί 7 αιώνες μετά!

Σατιρική απεικόνιση ακρίτα.

Αντίγραφο Βυζαντινού κεραμικού από την Αθήνα. 12^ος αι. 
Μουσείο αρχαίας αγοράς. Έργο Δ. Σκουρτέλη.  

Ο Διγενής μάχεται με το Φίδι. 

Αντίγραφο Βυζαντινού κεραμικού από την Αθήνα. 12^ος αι. Μουσείο αρχαίας αγοράς. Έργο Δ. Σκουρτέλη. 

Τα κενά έχουν συμπληρωθεί υποθετικά (όπου το φόντο είναι σκουρότερο) 

Αναγνωρίζουμε το στίχο σύγχρονου δημοτικού τραγουδιού 

«πέντε κοντάρια του ’δωσα και μια σπαθιά στη μέση» 

Ο Διγενής μάχεται με το Φίδι. 

Αντίγραφο Βυζαντινού κεραμικού από την Αθήνα. Τα κενά έχουν συμπληρωθεί υποθετικά (όπου το φόντο είναι σκουρότερο) 12^ος αι. Μουσείο αρχαίας αγοράς. Έργο Δ. Σκουρτέλη. 

Παρά τη σχηματοποίηση, διακρίνουμε πολλές λεπτομέρειες πραγματικού οπλισμού της εποχής, και μάλιστα προχωρημένης τεχνολογίας, πχ. αλυσιδωτή προστασία ποδιών, φύλαξη λαιμού, αλυσιδωτά μανίκια κλπ. Είναι η μοναδική αναπαράσταση που έχουμε για τα «τουφία» στους ώμους, όπως  περιγράφονται σε βυζαντινά στρατιωτικά εγχειρίδια. 

Αριστερά, 

«ένα πουλάκι κάθεται» 

στη θήκη του σπαθιού του ήρωα, κλασσικό στοιχείο πολλών σύγχρονων δημοτικών τραγουδιών. Καμιά άλλη χώρα δεν διαθέτει τέτοιες αποδείξεις προφορικής διατήρησης παραδόσεων τόσων αιώνων, και καμιά άλλη χώρα δεν τις αγνοεί τόσο επιδεικτικά…

Ακρίτας τοξεύει.

Αντίγραφο Βυζαντινού κεραμικού από την Αθήνα. 12^ος αι. Μουσείο αρχαίας αγοράς. Έργο Δ. Σκουρτέλη. 

Βρείτε μας και στο FB:

ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ. dimitris-a-skourtelis.blogspot.com/
Και στον ιστότοπο Βυζαντινών εικόνων και τοιχογραφιών:
https://sites.google.com/site/byzantineiconsandchurchmurals/

---------------------------------------------------------------------

Για την διάθεση ή παραγγελία των εμφανιζόμενων πινάκων και σχεδίων, κεραμικών, κλπ, παρακαλώ εικοινωνείστε στο   Dim.skourt@gmail.com


For sales or order of the above paimtings, drawings and ceramics, you may contact us at Dim.skourt@gmail.com